Labuda, Adam S.: Malarstwo tablicowe w Gdańsku w 2 poł. XV w. (Warschau, 1979)

i poszerzenia liczby kryteriów pozwalających stwierdzać przynależ-
ność dzieła do interesującego ich środowiska. Podejmując ponow-
nie temat malarstwa gdańskiego 2 połowy wieku XV, wypada
wprowadzić trzy kryteria, które stanowiły podstawę wyodrębnie-
nia zakresu przedmiotowego pracy: chronologiczno-stylistyczne
(dzieła późnogotyckie powstałe jednak w 2 poł. XV w.), terytorial-
no-historyczne (wszystkie dzieła wykonane w Gdańsku albo obce
znajdujące się na terenie Gdańska, ale zamówione lub zakupione
w interesującym nas czasie przez osobistości albo zbiorowości
gdańskie dla ich potrzeb) i badawcze (dzieła nie znajdujące się na
terenie Gdańska, ale rozważane w dotychczasowych badaniach w
ramach malarstwa gdańskiego). W dalszym ciągu pracy starałem
się wykazać, że zastosowanie powyższych kryteriów jest w tym
konkretnym przypadku historycznie uprawnione.

Heterogeniczny charakter opracowywanych dzieł narzuca dwo-
jaką perspektywę badawczą, którą również można przyjąć w oce-
nie dotychczasowej dość obfitej literatury przedmiotu. Chodzi tu

0 problem rozpoznania pojedynczego obiektu i o zagadnienie cało-
ściowego ujęcia zbioru badanych dzieł, czyli środowiska artystycz-
nego.

Co się tyczy pojedynczych obiektów, wykorzystano już sumien-
nie historyczne źródła i podjęto próby przyporządkowań obiek-
tów do określonych warsztatów, ośrodków artystycznych i prą-
dów stylistycznych. Wyniki tych prób są wysoce kontrowersyjne

1 dlatego też analiza pochodzenia pojedynczych dzieł, biorąca pod
uwagę rozmaite warianty i możliwości dotychczasowych badań,
należy do podstawowych zadań rozprawy. Różnorodność materia-
łu zadecydowała m. in. o konstrukcji rozdziału trzeciego, w któ-
rym poszczególne obiekty omawia się osobno. Wiele z nich zawie-
ra bowiem problemy artystyczno-ikonograficzne sobie tylko wła-
ściwe, których nie sposób porównywać z zagadnieniami wiążący-
mi się z dziełem znajdującym się np. w sąsiedniej kaplicy tego sa-
mego kościoła.

Należy ponadto podkreślić dwie sprawy. Trudno jest dla wszy-
stkich obiektów dostarczyć ustaleń w równym stopniu pełnych co
do pochodzenia artystycznego i bezpośredniego środowiska: nie-
które dzieła będą wiodły żywot „samotny", historia bowiem po-

14