DOI article:
Bęczkowska, Urszula: Architektura klasztoru ss. karmelitanek bosych przy ulicy Łobzowskiej w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19070#0063
MODUS
Prace z historii sztuki
V(2004)
Urszula Bączkowska
Architektura klasztoru ss. karmelitanek bosych
przy ulicy Łobzowskiej w Krakowie
W latach 1903-1905 wypędzone z Wielkopolski ss. karmelitanki bose wy-
budowały w Krakowie klasztor z kościołem pod wezwaniem Opieki św. Jó-
zefa (il. 1)*. Zespół, uznawany za najlepsze pod względem artystycznym za-
łożenie klasztorne tego czasu, od dawna pozostaje w kręgu zainteresowań hi-
storyków sztuki. Dotychczasowe badania nad architekturą konwentu stawiały
sobie za cel jedynie określenie jego charakteru stylowego1. Tymczasem wy-
daje się, że budowla zasługuje na uwagę nie tylko jako wyraz zarysowujących
Pragnę wyrazić wdzięczność wszystkim, którzy okazali mi pomoc w trakcie zbierania
materiałów do niniejszego artykułu. Wśród nich wymienić należy zwłaszcza zgromadzenie
sióstr karmelitanek bosych z ulicy Łobzowskiej w Krakowie, siostry z konwentów w Cornil-
lon, Brukseli, Innsbrucku, Grazu, Mayerlingu i Kolonii oraz ojca Czesława Gila OCD. Osobne
podziękowania należą się dr. hab. Wojciechowi Bałusowi za pomoc w przygotowaniu tekstu
do druku.
1 Podejmujący ten problem Piotr Krakowski sytuował siedzibę karmelitanek w nur-
cie budowli łączących formy o proweniencji neoromańskiej i neogotyckiej, potraktowanych
w sposób syntetyczny, zgeometryzowany, bliski modernistycznym rozwiązaniom H.P. Berla-
ge (P. Krakowski, Architektura neogotycka w Krakowie, „Folia Historiae Artium" 20, 1984,
s. 179). Z kolei Jacek Purchla określił styl klasztoru mianem „uproszczonego neoromanizmu"
(J. Purchla, Jak powstał nowoczesny Kraków, Kraków 1990, s. 43). Tym tropem podążył rów-
nież Rafał Solewski [R. Solewski, Franciszek Mączyński. Romantyk czy modernista (a może
liberał?). Praca doktorska (mpis), t. 2, Kraków 2000, s. 20-21]. Lech Kontkowski użył w od-
niesieniu do architektury założenia terminu „neoromanizm zmodernizowany" (L. Kontkowski,
Jezuicki kościół Serca Jezusowego w Krakowie, Kraków 1994, s. 239), natomiast Lechosław
Lameński zaklasyfikował ją jako neoromańsko-secesyjną (L. Lameński, Z dziejów środowiska
architektonicznego Krakowa w latach 1879-1932. Tadeusz Stryjeński i jego współpracowni-
cy, w: Architektura XIX i początku XX wieku, red. T. Grygiel, Ossolineum 1991, s. 31). Pojęcie
„stylu przejściowego" wprowadził do dyskusji nad problematyką artystyczną krakowskiego
59
Prace z historii sztuki
V(2004)
Urszula Bączkowska
Architektura klasztoru ss. karmelitanek bosych
przy ulicy Łobzowskiej w Krakowie
W latach 1903-1905 wypędzone z Wielkopolski ss. karmelitanki bose wy-
budowały w Krakowie klasztor z kościołem pod wezwaniem Opieki św. Jó-
zefa (il. 1)*. Zespół, uznawany za najlepsze pod względem artystycznym za-
łożenie klasztorne tego czasu, od dawna pozostaje w kręgu zainteresowań hi-
storyków sztuki. Dotychczasowe badania nad architekturą konwentu stawiały
sobie za cel jedynie określenie jego charakteru stylowego1. Tymczasem wy-
daje się, że budowla zasługuje na uwagę nie tylko jako wyraz zarysowujących
Pragnę wyrazić wdzięczność wszystkim, którzy okazali mi pomoc w trakcie zbierania
materiałów do niniejszego artykułu. Wśród nich wymienić należy zwłaszcza zgromadzenie
sióstr karmelitanek bosych z ulicy Łobzowskiej w Krakowie, siostry z konwentów w Cornil-
lon, Brukseli, Innsbrucku, Grazu, Mayerlingu i Kolonii oraz ojca Czesława Gila OCD. Osobne
podziękowania należą się dr. hab. Wojciechowi Bałusowi za pomoc w przygotowaniu tekstu
do druku.
1 Podejmujący ten problem Piotr Krakowski sytuował siedzibę karmelitanek w nur-
cie budowli łączących formy o proweniencji neoromańskiej i neogotyckiej, potraktowanych
w sposób syntetyczny, zgeometryzowany, bliski modernistycznym rozwiązaniom H.P. Berla-
ge (P. Krakowski, Architektura neogotycka w Krakowie, „Folia Historiae Artium" 20, 1984,
s. 179). Z kolei Jacek Purchla określił styl klasztoru mianem „uproszczonego neoromanizmu"
(J. Purchla, Jak powstał nowoczesny Kraków, Kraków 1990, s. 43). Tym tropem podążył rów-
nież Rafał Solewski [R. Solewski, Franciszek Mączyński. Romantyk czy modernista (a może
liberał?). Praca doktorska (mpis), t. 2, Kraków 2000, s. 20-21]. Lech Kontkowski użył w od-
niesieniu do architektury założenia terminu „neoromanizm zmodernizowany" (L. Kontkowski,
Jezuicki kościół Serca Jezusowego w Krakowie, Kraków 1994, s. 239), natomiast Lechosław
Lameński zaklasyfikował ją jako neoromańsko-secesyjną (L. Lameński, Z dziejów środowiska
architektonicznego Krakowa w latach 1879-1932. Tadeusz Stryjeński i jego współpracowni-
cy, w: Architektura XIX i początku XX wieku, red. T. Grygiel, Ossolineum 1991, s. 31). Pojęcie
„stylu przejściowego" wprowadził do dyskusji nad problematyką artystyczną krakowskiego
59