DOI Artikel:
Jarosz, Izabela: Powrót do tendencji formalnych w polskim piśmiennictwie o ogrodach na tle przemian w sztuce ogrodowej wybranych krajów Europy Zachodniej i Ameryki Pólknocnej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19070#0144
Makowiecki, omawiając w roku 1890 tendencje dominujące w kształtowaniu
parków w kraju i za granicą, stwierdził, że wciąż popularnością cieszyły się
niepraktyczne krzywe linie dróg i ścieżek80. Dokonując przeglądu czołowych
realizacji francuskich (Seine-et-Oise, parc Morainville, Maison-sur-Seine),
angielskich (Kew) i niemieckich (Tiergarten, Friedrichshain, Humboldthain,
Charlottenburg, Sanssouci), ze szczególnym uwzględnieniem zastosowa-
nych tam połączeń elementów regularnych i krajobrazowych, prezentuje się
on jako zwolennik i propagator powrotu do prostych dróg w parkach. „Żeby
zaś te nie utrudniały w stworzeniu pięknej całości, umieśćmy je przy brze-
gach parku, lecz nie pomijajmy takowych przez wzgląd na wygodę spaceru-
jącego"81. Makowiecki zwrócił również uwagę na inny interesujący aspekt
nowo powstających parków. Analizując mianowicie plan takiego założenia,
zauważa się, że różne części rozpatrywane oddzielnie stanowią plany mniej-
szych ogrodów albo też na ogólny plan parku składa się wiele ogrodów, peł-
niących różne funkcje. Artykuł Makowieckiego jest dobrym przykładem za-
równo znajomości stanu ogrodnictwa zagranicznego, jak i istotnych przemian
formalnych dokonujących się w tej dziedzinie sztuki. Zagadnieniami najczę-
ściej poruszanymi w kontekście przemian stylowych w parkach drugiej po-
łowy XIX i początku XX wieku były bowiem: problem całościowego ujmo-
wania komponentów ogrodu pełniących różne funkcje i rosnąca popularność
partii geometrycznych, wynikająca z ich przydatności w zaspokajaniu potrzeb
powiększającej się grupy użytkowników.
Przemiany stylowe w parkach publicznych a funkcjonał izm
Jak wspomniano już wielokrotnie wyżej, odejście od swobody w kształ-
towaniu parków łączyło się ściśle z koniecznością dostosowania ogrodów do
współczesnych warunków życia. W Polsce w pierwszej kolejności przedmio-
tem regulacji w parkach stały się linie dróg, umożliwiające bezkolizyjny ruch
pieszych, konnych i powozów82. Projektanci, chcąc uczynić parki integral-
nymi komponentami miast, stanęli przed koniecznością łączenia dróg parko-
wych z drogami miejskimi. W tym układzie kręte ścieżki dawnych parków
krajobrazowych, jako niepraktyczne, nieuchronnie traciły na popularności.
Szanior, projektując warszawski Park Skaryszewski (il. 3), dostosowywał
szerokość dróg dla różnych użytkowników83. Podobnie Chrząński, w opisie
i planie parku przeznaczonego dla miasta Łodzi (il. 1), zaznaczył, że aleje
u S. Makowiecki, Plany ogrodów, „Ogrodnik Polski" 1890, 21, s. 491.
1 Tamże, s. 492.
2 F. Szanior, Ogród Krasińskich, „Ogrodnik Polski" 1893, 18, s. 409—411.
3 Lak., Nowe parki miejskie, „Ogrodnik Polski" 1905, 10, s. 23 1-233.
134
parków w kraju i za granicą, stwierdził, że wciąż popularnością cieszyły się
niepraktyczne krzywe linie dróg i ścieżek80. Dokonując przeglądu czołowych
realizacji francuskich (Seine-et-Oise, parc Morainville, Maison-sur-Seine),
angielskich (Kew) i niemieckich (Tiergarten, Friedrichshain, Humboldthain,
Charlottenburg, Sanssouci), ze szczególnym uwzględnieniem zastosowa-
nych tam połączeń elementów regularnych i krajobrazowych, prezentuje się
on jako zwolennik i propagator powrotu do prostych dróg w parkach. „Żeby
zaś te nie utrudniały w stworzeniu pięknej całości, umieśćmy je przy brze-
gach parku, lecz nie pomijajmy takowych przez wzgląd na wygodę spaceru-
jącego"81. Makowiecki zwrócił również uwagę na inny interesujący aspekt
nowo powstających parków. Analizując mianowicie plan takiego założenia,
zauważa się, że różne części rozpatrywane oddzielnie stanowią plany mniej-
szych ogrodów albo też na ogólny plan parku składa się wiele ogrodów, peł-
niących różne funkcje. Artykuł Makowieckiego jest dobrym przykładem za-
równo znajomości stanu ogrodnictwa zagranicznego, jak i istotnych przemian
formalnych dokonujących się w tej dziedzinie sztuki. Zagadnieniami najczę-
ściej poruszanymi w kontekście przemian stylowych w parkach drugiej po-
łowy XIX i początku XX wieku były bowiem: problem całościowego ujmo-
wania komponentów ogrodu pełniących różne funkcje i rosnąca popularność
partii geometrycznych, wynikająca z ich przydatności w zaspokajaniu potrzeb
powiększającej się grupy użytkowników.
Przemiany stylowe w parkach publicznych a funkcjonał izm
Jak wspomniano już wielokrotnie wyżej, odejście od swobody w kształ-
towaniu parków łączyło się ściśle z koniecznością dostosowania ogrodów do
współczesnych warunków życia. W Polsce w pierwszej kolejności przedmio-
tem regulacji w parkach stały się linie dróg, umożliwiające bezkolizyjny ruch
pieszych, konnych i powozów82. Projektanci, chcąc uczynić parki integral-
nymi komponentami miast, stanęli przed koniecznością łączenia dróg parko-
wych z drogami miejskimi. W tym układzie kręte ścieżki dawnych parków
krajobrazowych, jako niepraktyczne, nieuchronnie traciły na popularności.
Szanior, projektując warszawski Park Skaryszewski (il. 3), dostosowywał
szerokość dróg dla różnych użytkowników83. Podobnie Chrząński, w opisie
i planie parku przeznaczonego dla miasta Łodzi (il. 1), zaznaczył, że aleje
u S. Makowiecki, Plany ogrodów, „Ogrodnik Polski" 1890, 21, s. 491.
1 Tamże, s. 492.
2 F. Szanior, Ogród Krasińskich, „Ogrodnik Polski" 1893, 18, s. 409—411.
3 Lak., Nowe parki miejskie, „Ogrodnik Polski" 1905, 10, s. 23 1-233.
134