Modus: Prace z historii sztuki (5.2004)

2. Józef Buchbinder, Aleksander Gryglewski i Maurycy Gottlieb, „Biesiada Literacka" 1879.
nr 205

komitych autoportretów, mógł się posłużyć
własną fotografią tworząc kolejny ze swo-
ich malarskich wizerunków? Nie należałoby
wykluczać takiej możliwości, tym bardziej,
że w obrazie można rzeczywiście doszukać
się charakterystycznego dla malarstwa Gott-
lieba rysu melancholii. Źródło takiego na-
stroju tkwi jednak w samej fotografii artysty.
Wątpliwości dotyczące atrybucji pozwoliła-
by zapewne rozwiać analiza formalna obra-
zu. Warto byłoby wyjaśnić tę kwestię - autor
wyraźnie zostawia pole do działania specja-
listom w tym zakresie.

Trzeba przyznać, że Mendelsohn, mimo
iż nie zawsze skłonny podejmować wąt-
ki, których analiza stanowiłaby dla history-
ka sztuki interesujące wyzwanie, wynikami
swoich badań potrafi rzucić niejednokrotnie
zupełnie nowe światło na dorobek malarza.

Maurycego Gottlieba, autora serii wybit-
nych wizerunków członków własnej rodziny,
przyjaciół czy protektorów, postrzegano jako
portrecistę oświeconej i zmodernizowanej
warstwy społeczności żydowskiej. Mendel-
sohnowi udaje się wydobyć inny, pomijany
do tej pory aspekt malarskiej spuścizny ar-
tysty. Skupiając uwagę czytelnika na mniej
dotąd eksponowanej części dorobku mala-
rza, autor każe spojrzeć na Gottlieba nie tyl-
ko jako na autora wizerunków żydowskiej
inteligencji czy scen odnoszących się do li-
teratury i historii, ale także jako na swoiste-
go rodzaju dokumentalistę życia tradycyjnej
żydowskiej wspólnoty. Mendelsohn potra-
fi bardzo sugestywnie uzmysłowić czytelni-
kowi związek artysty ze światem, który go
ukształtował, jego fascynację kulturą która
towarzyszyła mu od dzieciństwa, jej głęboką

188