Modus: Prace z historii sztuki (8-9.2009)

1. Toruń, kościół św. Jakuba, rzut wg Architektura gotycka w Polsce. Oprać, autor

i Polski, wyczuwalny jest przykry brak naukowej monografii zabytku, który
niewątpliwie na nią w pełni zasługuje. Wiele spośród prac dotyczących ko-
ścioła przyniosło cenne ustalenia odnośnie do chronologii budowy, genezy
poszczególnych rozwiązań i oddziaływania jego architektury na inne świąty-
nie ziemi chełmińskiej. Nie zmienia to jednak faktu, iż wiele kwestii związa-
nych z jego dziejami artystycznymi wymaga dalszych badań.

Artykuł niniejszy jest zatem kolejną próbą rzucenia odrobiny światła na
kilka zagadnień związanych z nowomiejskąfarąśw. Jakuba w Toruniu. Przede
wszystkim chcę zwrócić uwagę na moim zdaniem możliwe, a dotąd niezau-
ważane wzorce rzutu poziomego korpusu świątyni, doprecyzować źródła in-
spiracji architekta dla specyficznej artykulacji nawy głównej oraz przedstawić
nowe spostrzeżenia dotyczące iluzjonistycznego zakomponowania wschod-
niego przęsła chóru kościoła.

Przyglądając się architekturze kościoła św. Jakuba, należy na początek
zwrócić uwagę na jego rzut i charakteryzujące go stosunki wielkościowe (il. 1).
Zauważamy od razu, że budowniczy zestawia ze sobą przestrzenie założone
na planie prostokąta i kwadratu, unikając jakże typowych dla gotyku układów
poligonalnych. Wydłużone prezbiterium, o szybkim rytmie wąskich przęseł,

Herrmann, Mittelalterliche Architektur im Preussenland. Untersuchungen zur Frage der Kunst-
landschaft und Geographie, Petersberg 2007, s. 160-161. 164-166, 273, 762-763.

6