Modus: Prace z historii sztuki (8-9.2009)

kowanych przez Paszkiewicza34. Polscy
badacze mogą więc skorzystać przy ich
analizie z badań Kiszkinowej, a zarazem
uzupełnić jej ustalenia na temat neobizan-
tyńskich wystrojów cerkwi w Imperium
Rosyjskim o nowe ważkie szczegóły.

Obie nowe rozprawy o „bizantyńskim
odrodzeniu" w architekturze Rosji powin-
ny więc - jak sądzę - zainteresować pol-
skich historyków architektury wieku XIX
i przygotować ich lepiej do „mierzenia
się" z kolejnymi przykładami zastosowa-
nia tej tendencji stylistycznej w cerkwiach
na naszych ziemiach3-. Z drugiej strony
wiedza o tych budowlach powinna dotrzeć
do rosyjskich uczonych, aby ich wnikliwe
badania nad sztuką imperium Romano-
wych nie zamykały się w granicach Fe-
deracji Rosyjskiej i jej aktualnej „bliskiej
zagranicy".

Piotr KRASNY

JÓZEF KREMER (1806-1875). W dwu-
setną rocznicę urodzin. Międzynarodo-
wa konferencja naukowa, Kraków, 8-10
czerwca 2006

W historii nauki polskiej Józef Kremer
uchodzi za myśliciela wtórnego, które-
go dorobek odznacza się zależnością od
systemu Hegla. W słownikowych opra-
cowaniach utarło się przytaczać m.in.
opinię Józefa Ignacego Kraszewskiego:

34 Paszkiewicz (przyp. 4), s. 131-136, ił.
64-72.

33 Formy neobizantyńskie zastosowano
(poza budowlami wymienionymi w tekście
recenzji) m.in. w cerkwiach w Dołhobyczo-
wie (Władimir N. Pokrowski. 1903-1904),
w Hańsku (Tomasz Orłowski, 1882-1883);
Mogielnicy (Aleksandr Punng. 1910-1913)
i w Tomaszowie Mazowieckim (Władimir N.
Pokrowski, 1896-1901).

iJListy z Krakowa pełne są miejsc bardzo
pięknych, opisów i deklamacyj wypraco-
wanych, kolorytu świeżego, ale takimi są
tylko własne dodatki (...). Reszta, zwy-
czajnie pożyczana sukienka". Wspomina
się ponadto, że Kremer napisał pierwszy
systematyczny wykład estetyki w języ-
ku polskim, jednak jego koncepcje były
dotychczas przedmiotem nielicznych
studiów. W powszechnej świadomości
krakowski profesor funkcjonował przede
wszystkim jako popularyzator heglow-
skich idei i autor Podróży do Włoch.
Z Kremerowskim „przewodnikiem" jeź-
dzili do Italii m.in. Stanisław Wyspiański
i Lucjan Rydel. W obcowaniu z dziełami
pisarza trudności przysparza styl. który
tylko nieliczni krytycy określali jako
bliski ideałowi literackiej polszczyzny
(Wincenty Pol, Stanisław Brzozowski).
Zdecydowana większość uznawała go za
nieznośnie egzaltowany i mętny. W prze-
konaniu o konieczności zrewidowania
dotychczasowego miejsca Kremera
w kulturze polskiej Instytut Historii Sztuki
Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Ko-
misja Historii Sztuki Polskiej Akademii
Umiejętności zorganizowały w dwusetną
rocznicę urodzin filozofa interdyscyplinar-
ną sesję naukową z udziałem dwudziestu
sześciu prelegentów z Polski, Włoch,
Niemiec i Szwajcarii1. Projekt wsparło
finansowo Ministerstwo Kultury i Dzie-
dzictwa Narodowego. Patronat medialny
nad przedsięwzięciem objął „Tygodnik
Powszechny".

Trzydniowe obrady otworzył prof.
Wojciech Bałus (UJ), który w krótkim
wprowadzeniu zarysował dokonania Józe-
fa Kremera na tle ówczesnej myśli o sztu-
ce. Następnie dr Isabel Róskau-Rydel (AP,

1 Por. obszerne sprawozdanie z konferen-
cji Jarosława Zoppy opublikowane w „Kwar-
talniku Filozoficznym" 35, 2007. z. 1. s. 181 —
189.

334