DOI Artikel:
Ochęduszko, Rafał: Projekty Adolfa Szyszko-Bohusza dla Domu Towarzystwa Ubezpieczeniowego "Feniks" w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19073#0209
MODUS
Prace z historii sztuki
VIII-IX (2009)
Rafał Ochęduszko
Projekty Adolfa Szyszko-Bohusza dla Domu Towarzystwa
Ubezpieczeniowego „Feniks" w Krakowie1
WSTĘP
Gmach wiedeńskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Feniks" w na-
rożniku Rynku Głównego i ul. św. Jana 2 w Krakowie (il. 1) był projektowany
przez Adolfa Szyszko-Bohusza od roku 1928, natomiast wzniesiony został
dopiero w latach 1931-1932. Z racji wyróżniającej się na tle historycznego
otoczenia nowoczesnej architektury od początku wzbudzał dość silne emocje
wśród krytyków, jak i zwykłych mieszkańców Krakowa, co zaowocowało ob-
szerną dyskusją na łamach ówczesnej prasy codziennej. Za pierwsze teksty,
wychodzące przez swój bardziej analityczny charakter poza ramy krytyki arty-
stycznej, należy uznać cykl artykułów Henryka Jasieńskiego. Ukazały się one
w 1932 roku na łamach „Czasu"2 i „Architektury i Budownictwa"3, a w rok
1 Artykuł powstał na bazie pracy magisterskiej Gmach Towarzystwa Ubezpieczeniowego
„Feniks" napisanej w Instytucie Historii Sztuki UJ. W tym miejscu chciałbym też podzięko-
wać wszystkim, którzy udzielili mi pomocy podczas pisania niniejszej pracy, w szczególności
prof. drowi hab. Wojciechowi Bałusowi za opiekę naukową, a także mgr Barbarze Zbroi za po-
moc w kwerendzie przeprowadzonej w Archiwum Państwowym w Krakowie oraz dr Katarzy-
nie Brzezinie za pomoc w redakcji artykułu.
2 H. Jasieński, Na temat domu ,,Feniksa" uwagi niepolemiczne, cz. I, „Czas" 86, 1932, nr
206 (9 września), s. 3; tenże, Na temat domu „Feniksa" uwagi niepolemiczne, cz. II, „Czas"
86, 1932, nr 207 (10 września), s. 3; tenże, Na temat domu „Feniksa" uwagi niepolemiczne, cz.
III, „Czas" 86, 1932, nr 211 (15 września), s. 3. W tych egzemplarzach „Czasu" nastąpił błąd
w numeracji rocznika. Powinien to być rocznik 84. Poglądy Henryka Jasieńskiego znajdą swo-
je rozwinięcie w trzecim rozdziale pracy dotyczącym kwestii „nowoczesności" miasta, dlatego
też w tym miejscu pozwalam sobie tylko zasygnalizować zagadnienie.
3 Tenże, Na temat domu „Feniksa" w Krakowie, „Architektura i Budownictwo" 8, 1932,
s. 327-331.
199
Prace z historii sztuki
VIII-IX (2009)
Rafał Ochęduszko
Projekty Adolfa Szyszko-Bohusza dla Domu Towarzystwa
Ubezpieczeniowego „Feniks" w Krakowie1
WSTĘP
Gmach wiedeńskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Feniks" w na-
rożniku Rynku Głównego i ul. św. Jana 2 w Krakowie (il. 1) był projektowany
przez Adolfa Szyszko-Bohusza od roku 1928, natomiast wzniesiony został
dopiero w latach 1931-1932. Z racji wyróżniającej się na tle historycznego
otoczenia nowoczesnej architektury od początku wzbudzał dość silne emocje
wśród krytyków, jak i zwykłych mieszkańców Krakowa, co zaowocowało ob-
szerną dyskusją na łamach ówczesnej prasy codziennej. Za pierwsze teksty,
wychodzące przez swój bardziej analityczny charakter poza ramy krytyki arty-
stycznej, należy uznać cykl artykułów Henryka Jasieńskiego. Ukazały się one
w 1932 roku na łamach „Czasu"2 i „Architektury i Budownictwa"3, a w rok
1 Artykuł powstał na bazie pracy magisterskiej Gmach Towarzystwa Ubezpieczeniowego
„Feniks" napisanej w Instytucie Historii Sztuki UJ. W tym miejscu chciałbym też podzięko-
wać wszystkim, którzy udzielili mi pomocy podczas pisania niniejszej pracy, w szczególności
prof. drowi hab. Wojciechowi Bałusowi za opiekę naukową, a także mgr Barbarze Zbroi za po-
moc w kwerendzie przeprowadzonej w Archiwum Państwowym w Krakowie oraz dr Katarzy-
nie Brzezinie za pomoc w redakcji artykułu.
2 H. Jasieński, Na temat domu ,,Feniksa" uwagi niepolemiczne, cz. I, „Czas" 86, 1932, nr
206 (9 września), s. 3; tenże, Na temat domu „Feniksa" uwagi niepolemiczne, cz. II, „Czas"
86, 1932, nr 207 (10 września), s. 3; tenże, Na temat domu „Feniksa" uwagi niepolemiczne, cz.
III, „Czas" 86, 1932, nr 211 (15 września), s. 3. W tych egzemplarzach „Czasu" nastąpił błąd
w numeracji rocznika. Powinien to być rocznik 84. Poglądy Henryka Jasieńskiego znajdą swo-
je rozwinięcie w trzecim rozdziale pracy dotyczącym kwestii „nowoczesności" miasta, dlatego
też w tym miejscu pozwalam sobie tylko zasygnalizować zagadnienie.
3 Tenże, Na temat domu „Feniksa" w Krakowie, „Architektura i Budownictwo" 8, 1932,
s. 327-331.
199