Modus: Prace z historii sztuki (8-9.2009)

MODUS

Prace z historii sztuki
VIII-IX (2009)

Aneta Bukowska

Przed rokiem 1000? Katedra w Poznaniu, biskup Unger
i kościół benedyktyński w Memleben

Podczas wykopalisk w obrębie gotyckiej katedry w Poznaniu, prowadzo-
nych po drugiej wojnie światowej, Krystyna Józefowiczówna odkryła po-
zostałości najwcześniejszej kamiennej bazyliki (il. 1). Rozpoznała przebieg
korpusu nawowego, na fundamentach którego nie ocalały ślady najstarszych
podpór międzynawowych, zniszczone kolejnymi przebudowami. Uchwyciła
również zachowane reszty partii wschodniej bazyliki i lepiej zachowane fun-
damenty zakończenia zachodniego. Pozostałości części wschodniej wyzna-
czają trójdzielny układ z kwadratową częścią środkową zamkniętą apsydą na
osi, od północy i południa ujętą podłużnymi aneksami bocznymi wysuniętymi
poza linię korpusu. Przebieg murów na zachodnim zakończeniu bazyliki su-
geruje trój częściową partię zachodnią, jednak układ równolegle przebiegają-
cych murów na granicy z korpusem nawowym utrudnia rozpoznanie formy
pierwotnej, wskazuje również późniejsze przebudowy. Z najstarszą bazyliką
wiążą się odsłonięte w środku nawy głównej relikty dwóch grobowców, praw-
dopodobnie miejsc spoczynku Mieszka i Bolesława Chrobrego (grobowce nr
186 i 187) (il. 1). Kompleksową analizę pozostałości „przedgotyckich" faz
katedry oparłam na materiale dokumentacyjnym z badań Krystyny Józefo-
wiczówny1. Choć nawet w uszczuplonym zakresie nie sposób zamieścić tych
rozważań w prezentowanym tekście, chciałabym przedstawić wnioski z tej
analizy wypływające2.

' K. Józefowiczówna, Z badań nad architekturą przedromańską i romańską w Poznaniu,
Wrocław 1963, s. 123-227.

2 Fragment przygotowywanej rozprawy doktorskiej poświęcony katedrze poznańskiej
ogłosiłam w referacie pt. Forma i geneza pierwszej katedry w Poznaniu na konferencji pt. Ar-

285