Modus: Prace z historii sztuki (8-9.2009)

23. Zamość, cerkiew św. Mikołaja, koncha apsydy północnej. Fot. autor, 2006

dratowej nawy, powiększonej od północy i południa o niewielkie apsydiole,
trój bocznie zamkniętego sanktuarium ujętego dwoma prostokątnymi aneksa-
mi i wieży (nadbudowanej w latach 1690-169947) mieszczącej w przyziemiu
babiniec. Nieartykułowaną nawę nakryto sklepieniem klasztornym z latarnią,
ozdobionym rzadką siecią listew, łącząc rozmieszczone wokół latarni pola
ośmioboczne i owalne (il. 22), pierwotnie może wypełnione malowidłami.
Apsydiole sklepiono konchami z listwową dekoracją wzbogaconą przez
uskrzydlone główki wkomponowane w kształt serca (il. 23) - motyw znany
z prezbiterium kościoła w Uchaniach. Zewnętrzne elewacje opięto pseudopi-
lastrami, które tylko na ścianach nawy podtrzymują wyłamane nad nimi pełne
belkowanie (il. 24). Rzut i rozwiązania architektoniczne budowli kontynuują
tradycyjny typ cerkwi trójdzielnej, rozwijający się niezależnie od architektury
katolickiej48. Oprócz formy latarni na autorstwo Wolffa wskazuje także klasz-
torne sklepienie nawy oraz jego dekoracja z plakietami, które są identyczne
z użytymi w Uchaniach, lubelskich kościołach bygidek i dominikanów oraz
kaplicy Firlejów.

47 J. Kowalczyk, Zamość. Przewodnik, Warszawa 1977. s. 118.

48 P. Krasny, Architektura cerkiewna na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej 1596-1914 (-
Ars Vetus et Nova, red. W. Bałus. t. 11). Kraków 2003, s. 83.

54