DOI Heft:
Recenzje i omówienia
DOI Artikel:Krasny, Piotr: E. M. Кишкинова, "Визaнтийcкoe вoзрoждeниe" в aрxитeктype Poccии. Cepeдинa XIX - нaчaлo XX вeкa, Caнкт-Пeтepбypг 2007; Ю. Р. Савельев, Петербургская школа "византийского стиля" в Российской империи, w: Санкт-Петербург и архитектура России, red. И.А. Бондаренко
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.19073#0349
(1 tercja wieku XIX) i„dojrzałego" eklek-
tyzmu (3 tercja XIX wieku), rozdzielone
przez trzy dekady „retrospektywnego
stylizatorstwa". Jak widać, badacze ro-
syjscy opowiadają się raczej za szerokim
określaniem zakresu eklektyzmu i uzna-
waniem historyzmu wyłącznie za jedną
z jego faz, choć diametralnie odmienny
pogląd - bliższy terminologii przyjętej
przez badaczy zachodnioeuropejskich
i polskich14 - pojawia się w pracach
A.L. Lisowskiego. Nie brak jednak także
opinii, że trudno ująć dzieje dziewiętna-
stowiecznej architektury rosyjskiej w se-
kwencję tendencji stylistycznych karnie
„idących gęsiego" i należy przede wszyst-
kim dostrzec ich wielką różnorodność
i równoczesne występowanie odmiennych
„mód" w architekturze. Przykładem tego
ostatniego zjawiska mogą być właśnie
dzieje architektury neobizantyńskiej,
której najwybitniejsze dzieła powstawały
w tym samym czasie, co gmachy w ro-
dzimym „stylu ruskim" lub też budowle
utrzymane w kosmopolitycznych formach
neobaroku.
Najsłabszą częścią książki Kiszkino-
wej są rozważania o dziejach architektury
neobizantyńskiej poza Imperium Rosyj-
skim (s. 12-17). Badaczka ta wymienia
w nich zaledwie kilka przykładów zasto-
sowania owej tendencji stylistycznej, nie
dbając o ich chronologiczne uszeregowa-
nie i określenie relacji pomiędzy nimi.
Zupełnie przemilcza fakt, dowiedziony
gruntownie w literaturze hi story czno-ar-
tystycznej, że koncepcja neobizantynizmu
jako stylu najbardziej stosownego dla
architektury sakralnej Kościoła wschod-
niego została wypracowana i ugruntowana
w Królestwie Greckim w latach trzy-
14 Zob. zwłaszcza W. Bałus, Zjawisko hi-
storyzmu w architekturze wieku XIX. Próba
opisu, „Dzieła i Interpretacje" 3, 1995, s. 69-
80.
1. Theophilus Hansen, kaplica Domu In-
walidów Wojskowych we Lwowie, 1855-
1861. Repr. wg „Allgemeine Bauzeitung",
1860
dziestych i czterdziestych w. XIX, a jej
głównym kodyfikatorem był Theophilus
Hansen, który upowszechniał ją w czaso-
piśmie „Allgemeine Bauzeitung", czyta-
nym przez architektów w całej Europie15.
Nie wspomina także o neobizatyńskich
świątyniach, wznoszonych przez Hanse-
na w Wiedniu i na Bałkanach16, a także
we Lwowie (kaplica Domu Inwalidów
Wojskowych, 1855-1861, il. I)17, a więc
15 V. Villadsen, Studien iiber byzantini-
schen Einfluss auf die europdische Architek-
tur des 19. Jahrhunderts, „Hafnia. Copen-
hagen Papers in the History of Art" 5, 1978,
s. 43-77.
16 Zob. zwłaszcza R. Wagner-Rieger, M.
Reissberger, Theophil von Hansen, Wiesba-
den 1980, passim.
17 Zob. J. Purchla, Wpływy wiedeńskie na
architekturę Lwowa 1772-1918, w: Sztuka
kresów wschodnich, t. 2, red. J.K. Ostrowski,
Kraków 1996, s. 265-267; J. Purchla, Archi-
tektura Lwowa i Krakowa a Wiedeń. 1772-
325
tyzmu (3 tercja XIX wieku), rozdzielone
przez trzy dekady „retrospektywnego
stylizatorstwa". Jak widać, badacze ro-
syjscy opowiadają się raczej za szerokim
określaniem zakresu eklektyzmu i uzna-
waniem historyzmu wyłącznie za jedną
z jego faz, choć diametralnie odmienny
pogląd - bliższy terminologii przyjętej
przez badaczy zachodnioeuropejskich
i polskich14 - pojawia się w pracach
A.L. Lisowskiego. Nie brak jednak także
opinii, że trudno ująć dzieje dziewiętna-
stowiecznej architektury rosyjskiej w se-
kwencję tendencji stylistycznych karnie
„idących gęsiego" i należy przede wszyst-
kim dostrzec ich wielką różnorodność
i równoczesne występowanie odmiennych
„mód" w architekturze. Przykładem tego
ostatniego zjawiska mogą być właśnie
dzieje architektury neobizantyńskiej,
której najwybitniejsze dzieła powstawały
w tym samym czasie, co gmachy w ro-
dzimym „stylu ruskim" lub też budowle
utrzymane w kosmopolitycznych formach
neobaroku.
Najsłabszą częścią książki Kiszkino-
wej są rozważania o dziejach architektury
neobizantyńskiej poza Imperium Rosyj-
skim (s. 12-17). Badaczka ta wymienia
w nich zaledwie kilka przykładów zasto-
sowania owej tendencji stylistycznej, nie
dbając o ich chronologiczne uszeregowa-
nie i określenie relacji pomiędzy nimi.
Zupełnie przemilcza fakt, dowiedziony
gruntownie w literaturze hi story czno-ar-
tystycznej, że koncepcja neobizantynizmu
jako stylu najbardziej stosownego dla
architektury sakralnej Kościoła wschod-
niego została wypracowana i ugruntowana
w Królestwie Greckim w latach trzy-
14 Zob. zwłaszcza W. Bałus, Zjawisko hi-
storyzmu w architekturze wieku XIX. Próba
opisu, „Dzieła i Interpretacje" 3, 1995, s. 69-
80.
1. Theophilus Hansen, kaplica Domu In-
walidów Wojskowych we Lwowie, 1855-
1861. Repr. wg „Allgemeine Bauzeitung",
1860
dziestych i czterdziestych w. XIX, a jej
głównym kodyfikatorem był Theophilus
Hansen, który upowszechniał ją w czaso-
piśmie „Allgemeine Bauzeitung", czyta-
nym przez architektów w całej Europie15.
Nie wspomina także o neobizatyńskich
świątyniach, wznoszonych przez Hanse-
na w Wiedniu i na Bałkanach16, a także
we Lwowie (kaplica Domu Inwalidów
Wojskowych, 1855-1861, il. I)17, a więc
15 V. Villadsen, Studien iiber byzantini-
schen Einfluss auf die europdische Architek-
tur des 19. Jahrhunderts, „Hafnia. Copen-
hagen Papers in the History of Art" 5, 1978,
s. 43-77.
16 Zob. zwłaszcza R. Wagner-Rieger, M.
Reissberger, Theophil von Hansen, Wiesba-
den 1980, passim.
17 Zob. J. Purchla, Wpływy wiedeńskie na
architekturę Lwowa 1772-1918, w: Sztuka
kresów wschodnich, t. 2, red. J.K. Ostrowski,
Kraków 1996, s. 265-267; J. Purchla, Archi-
tektura Lwowa i Krakowa a Wiedeń. 1772-
325