DOI Artikel:
Lebensztejn, Anna: U źródeł malarstwa pejzażowego: Krajobrazy w rzymskim malarstwie ściennym sprzed Sacco di Roma
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0091
budowlami. W malowidłach
dostrzegalne są rozmaite źród-
ła inspiracji, odwołujące się do
różnych tradycji artystycznych.
Krajobrazy powstały pod wpły-
wem antycznego malarstwa pej-
zażowego, którego przykłady Po-
lidoro być może poznał w czasie
studiowania grotesek w Domus
Aurea47. Na wzór Rafaela Polido-
ro nie stara się jednak imitować
sztuki antyku, lecz odtworzyć
ducha i charakter starożytnych
krajobrazów. Osiąga ten cel nie
tylko poprzez wprowadzenie
elementów pejzażu znanych
m.in. z opisów Pliniusza Starsze-
go (ks. XXXV) czy Witruwiusza
(ks.VII,rozdz. V) (takich jak most
z sylwetkami ludzi), lecz również
poprzez monumentalizację wi-
doku i ukazanie zrekonstruowa-
nych antycznych budowli oraz
szybki, „impresjonistyczny” spo-
sób prowadzenia pędzla. Pejzaże
Polidora, przesycone antycznym
spokojem i harmonią, przywodzą
na myśl wizję szlachetnej prze-
szłości. Równocześnie precyzja
w malowaniu detali, poskręcane
pnie drzew, delikatne listowie czy
wyniosłe, potężne i nagie skały wskazują na fascynację malarstwem flamandzkim
oraz związki z twórczością Jana van Scorela i wenecko-rzymską tradycją ma-
larstwa, zaczerpniętą od Sebastiana del Piombo48. Pejzaże Polidora zatem wiele
zawdzięczają połączeniu naturalizmu malarstwa północnego z fantazją malarstwa
antycznego, które artysta być może zaczerpnął od Giovanniego da Udine w trakcie
pracy w Loggii Rafaela49. Wydaje się jednak, że kluczową rolę dla późniejszego
rozwoju malarstwa pejzażowego w Rzymie miała nie tyle owa synteza malarstwa
antycznego i flamandzkiego, często objawiająca się później we freskach allantka,
ile nowy sposób kompozycji pejzażu. Opierając się na wyraźnym zrównoważeniu
mas oraz linii pionowych i poziomych, a także na równomiernym rozłożeniu
poszczególnych elementów, Polidoro tworzy rozbudowaną przestrzeń o wyraź-
nie zaznaczonych granicach poszczególnych planów. Dostrzec również można
17. Polidoro da Caravaggio,
Pejzaż ze św. Katarzynę
Sieneńską, detal, kaplica Fra
Mariana Fettiego, San Silve-
stro al Quirinale w Rzymie,
ok. 1525-1527. Fot. autorka
47 Hipotezę na temat niezachowanych przykładów antycznego malarstwa pejzażowego przedstawia
Hall (przyp. 8), s. 77.
48 Zob. Leone de Castris (przyp. 42), s. 224.
49 Tamże.
U źródeł malarstwa pejzażowego...
89
dostrzegalne są rozmaite źród-
ła inspiracji, odwołujące się do
różnych tradycji artystycznych.
Krajobrazy powstały pod wpły-
wem antycznego malarstwa pej-
zażowego, którego przykłady Po-
lidoro być może poznał w czasie
studiowania grotesek w Domus
Aurea47. Na wzór Rafaela Polido-
ro nie stara się jednak imitować
sztuki antyku, lecz odtworzyć
ducha i charakter starożytnych
krajobrazów. Osiąga ten cel nie
tylko poprzez wprowadzenie
elementów pejzażu znanych
m.in. z opisów Pliniusza Starsze-
go (ks. XXXV) czy Witruwiusza
(ks.VII,rozdz. V) (takich jak most
z sylwetkami ludzi), lecz również
poprzez monumentalizację wi-
doku i ukazanie zrekonstruowa-
nych antycznych budowli oraz
szybki, „impresjonistyczny” spo-
sób prowadzenia pędzla. Pejzaże
Polidora, przesycone antycznym
spokojem i harmonią, przywodzą
na myśl wizję szlachetnej prze-
szłości. Równocześnie precyzja
w malowaniu detali, poskręcane
pnie drzew, delikatne listowie czy
wyniosłe, potężne i nagie skały wskazują na fascynację malarstwem flamandzkim
oraz związki z twórczością Jana van Scorela i wenecko-rzymską tradycją ma-
larstwa, zaczerpniętą od Sebastiana del Piombo48. Pejzaże Polidora zatem wiele
zawdzięczają połączeniu naturalizmu malarstwa północnego z fantazją malarstwa
antycznego, które artysta być może zaczerpnął od Giovanniego da Udine w trakcie
pracy w Loggii Rafaela49. Wydaje się jednak, że kluczową rolę dla późniejszego
rozwoju malarstwa pejzażowego w Rzymie miała nie tyle owa synteza malarstwa
antycznego i flamandzkiego, często objawiająca się później we freskach allantka,
ile nowy sposób kompozycji pejzażu. Opierając się na wyraźnym zrównoważeniu
mas oraz linii pionowych i poziomych, a także na równomiernym rozłożeniu
poszczególnych elementów, Polidoro tworzy rozbudowaną przestrzeń o wyraź-
nie zaznaczonych granicach poszczególnych planów. Dostrzec również można
17. Polidoro da Caravaggio,
Pejzaż ze św. Katarzynę
Sieneńską, detal, kaplica Fra
Mariana Fettiego, San Silve-
stro al Quirinale w Rzymie,
ok. 1525-1527. Fot. autorka
47 Hipotezę na temat niezachowanych przykładów antycznego malarstwa pejzażowego przedstawia
Hall (przyp. 8), s. 77.
48 Zob. Leone de Castris (przyp. 42), s. 224.
49 Tamże.
U źródeł malarstwa pejzażowego...
89