DOI Artikel:
Szczerbak, Hanna: Pałac w Kakowie-Prokocimiu - nieznane założenie z rotundą w narożu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0110
wrota, od których zaczynał się płot biegnący lewą stroną w kierunku sadzawek.
Sam budynek folwarczny miał typowy układ z sienią pośrodku i pomieszcze-
niami występującymi symetrycznie: po lewej - izbą, z której przechodziło się do
komory, a po prawej - tzw. komnatą (nowo dobudowaną) i alkierzykiem. Według
inwentarza ruchomości w środkowej izbie znajdowała się drewniana szafa trzy-
częściowa, zielony piec kaflowy, murowany na fundamencie z cegły, przy nim
duże ławy i podłużny stół, natomiast na wyposażenie komnaty składały się dwie
ławy przy ścianie i kwadratowy stolik. Z sieni kolejne drzwi prowadziły do sadu.
W pobliżu bramy wjazdowej mieściła się piwnica, a za nią sad ze śliwami, otoczo-
ny płotem z furtką. W drugim sadzie, założonym przy sadzawce i ogrodzonym
płotem z chrustu, rosły śliwy i jabłonie. Trzeci utworzono za stajnią, a czwarty,
nowy, za budynkiem folwarcznym. Na terenie majątku znajdowały się wówczas
dwa stawy - jeden przy gościńcu wielickim, drugi we wsi koło dworu - obydwa
niezarybione. Sadzawki natomiast były trzy - dwie za sadem dworskim, do połowy
zarośnięte, trzecia czysta, ale bez ryb. Do obszaru dworskiego należały także trzy
łąki24 oraz trzy ogrody.
W opisie z roku 171725 pojawiają się informacje o tych samych zabudowaniach
folwarcznych. Do pałacu prowadziły wówczas trzy wjazdy: pierwszy z pola, od
strony Krakowa, na podwórze, przez częściowo uszkodzony mostek i drewniane
wrota, drugi od strony podwórza ku browarowi, o wrotach dziurawych, częś-
ciowo obitych żelazem, oraz trzeci od wschodu w kierunku pola, z miejscami
nadgniłą bramą. Całe podwórko zostało otoczone parkanem z chrustu. Sam
budynek folwarku wzniesiono z drewna. Podkreślono, że był stary, o zniszczo-
nym (przegniłym, słomianym, miejscami dziurawym) pokryciu dachowym,
kompletnym jedynie nad izbą. Po lewej stronie w sieni znajdowało się wejście
do izby, której wyposażenie stanowiły stół sosnowy na podnóżkach i prosta
szafka. Z izby istniało przejście do komory oraz do komnaty, a następnie do
tzw. komnatki. Po drugiej stronie sieni umieszczono wejścia do piekarni i ko-
lejnej komory.
Następne dokumenty z roku 172926 podają w zasadzie podobny opis, uwzględ-
niając jednak niekorzystne zmiany w strukturze budynków. Wjazd do obszaru
dworskiego nadal istniał od strony Krakowa, ale naprawiono bramy od strony
browaru i od wschodu, a całość otoczono nowym płotem. Opis folwarku jest
identyczny z wcześniejszym. Zasadniczo nie zmieniło się także otoczenie dworu.
Część drzew w sadach została wycięta, dosadzono natomiast grusze, a dodat-
kowo wokół folwarku wyrosły dęby (przy wrotach na pole), osiki oraz lipy (za
stajnią). Obydwa stawy do tego czasu zostały zarybione, choć sadzawki nadal
pozostały zamulone.
Opis folwarku z roku 174727 jest istotny, gdyż traktuje o nowym dworze,
wzniesionym już przez pierwszego właściciela z rodziny Wodzickich, biskupa
przemyskiego Michała. Był on „nowo z drzewa budowany, po prusku ściany
gliną wylepione”, na podmurówce z ciosów, tynkowany wapnem i kryty dachem
gontowym. Budynek został poprzedzony drewnianym, malowanym gankiem
24 Łąki nazywano: Puczkowska, Zalesie i Podzapuście, zob. tamże, s. 10.
25 Tamże, s. 55-60.
26 Tamże, s. 83-91.
27 Tamże, s. 109-117.
108
ARTYKUŁY
Hanna Szczerbak
Sam budynek folwarczny miał typowy układ z sienią pośrodku i pomieszcze-
niami występującymi symetrycznie: po lewej - izbą, z której przechodziło się do
komory, a po prawej - tzw. komnatą (nowo dobudowaną) i alkierzykiem. Według
inwentarza ruchomości w środkowej izbie znajdowała się drewniana szafa trzy-
częściowa, zielony piec kaflowy, murowany na fundamencie z cegły, przy nim
duże ławy i podłużny stół, natomiast na wyposażenie komnaty składały się dwie
ławy przy ścianie i kwadratowy stolik. Z sieni kolejne drzwi prowadziły do sadu.
W pobliżu bramy wjazdowej mieściła się piwnica, a za nią sad ze śliwami, otoczo-
ny płotem z furtką. W drugim sadzie, założonym przy sadzawce i ogrodzonym
płotem z chrustu, rosły śliwy i jabłonie. Trzeci utworzono za stajnią, a czwarty,
nowy, za budynkiem folwarcznym. Na terenie majątku znajdowały się wówczas
dwa stawy - jeden przy gościńcu wielickim, drugi we wsi koło dworu - obydwa
niezarybione. Sadzawki natomiast były trzy - dwie za sadem dworskim, do połowy
zarośnięte, trzecia czysta, ale bez ryb. Do obszaru dworskiego należały także trzy
łąki24 oraz trzy ogrody.
W opisie z roku 171725 pojawiają się informacje o tych samych zabudowaniach
folwarcznych. Do pałacu prowadziły wówczas trzy wjazdy: pierwszy z pola, od
strony Krakowa, na podwórze, przez częściowo uszkodzony mostek i drewniane
wrota, drugi od strony podwórza ku browarowi, o wrotach dziurawych, częś-
ciowo obitych żelazem, oraz trzeci od wschodu w kierunku pola, z miejscami
nadgniłą bramą. Całe podwórko zostało otoczone parkanem z chrustu. Sam
budynek folwarku wzniesiono z drewna. Podkreślono, że był stary, o zniszczo-
nym (przegniłym, słomianym, miejscami dziurawym) pokryciu dachowym,
kompletnym jedynie nad izbą. Po lewej stronie w sieni znajdowało się wejście
do izby, której wyposażenie stanowiły stół sosnowy na podnóżkach i prosta
szafka. Z izby istniało przejście do komory oraz do komnaty, a następnie do
tzw. komnatki. Po drugiej stronie sieni umieszczono wejścia do piekarni i ko-
lejnej komory.
Następne dokumenty z roku 172926 podają w zasadzie podobny opis, uwzględ-
niając jednak niekorzystne zmiany w strukturze budynków. Wjazd do obszaru
dworskiego nadal istniał od strony Krakowa, ale naprawiono bramy od strony
browaru i od wschodu, a całość otoczono nowym płotem. Opis folwarku jest
identyczny z wcześniejszym. Zasadniczo nie zmieniło się także otoczenie dworu.
Część drzew w sadach została wycięta, dosadzono natomiast grusze, a dodat-
kowo wokół folwarku wyrosły dęby (przy wrotach na pole), osiki oraz lipy (za
stajnią). Obydwa stawy do tego czasu zostały zarybione, choć sadzawki nadal
pozostały zamulone.
Opis folwarku z roku 174727 jest istotny, gdyż traktuje o nowym dworze,
wzniesionym już przez pierwszego właściciela z rodziny Wodzickich, biskupa
przemyskiego Michała. Był on „nowo z drzewa budowany, po prusku ściany
gliną wylepione”, na podmurówce z ciosów, tynkowany wapnem i kryty dachem
gontowym. Budynek został poprzedzony drewnianym, malowanym gankiem
24 Łąki nazywano: Puczkowska, Zalesie i Podzapuście, zob. tamże, s. 10.
25 Tamże, s. 55-60.
26 Tamże, s. 83-91.
27 Tamże, s. 109-117.
108
ARTYKUŁY
Hanna Szczerbak