DOI Artikel:
Ochęduszko, Rafał: Perspektywy współczesnej historii sztuki: Antologia przekładów "Artium Quaestiones", red. M. Bryl, P. Juszkiewicz, P. Piotrowski, W. Suchocki, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2009
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.25942#0186
dokonał Michał Haake, który w swojej pracy naukowej poświęcił sporo uwagi
metodologii Brótjego25.
Zebrany przez te wszystkie lata zbiór przekładów nie stanowi oczywiście
całkowicie jednorodnej i spójnej całości. Zaproponowany, autorski układ teks-
tów w antologii zgodnie z intencją redaktorów miał jednak dać „w miarę pełny
teoretyczny pejzaż współczesnej historii sztuki”26. Wydaje się, że zamierzenie to
w dużej mierze udało się zrealizować. Jednocześnie, pomijając wyeksponowany
przez teksty Baxandalla i Batschmanna historyczny wymiar historii sztuki, trudno
się oprzeć wrażeniu silnego uprzywilejowania pozycji Brótjego, którego propozy-
cja intelektualna spina klamrą całość antologii. Zastrzeżenia można mieć w tym
miejscu przede wszystkim ze względu na pewne niedowartościowanie tradycji se-
miotycznej na polu nowoczesnej historii sztuki. W niniejszym tomie reprezentują
ją tylko dwa teksty Marina i Brysona. Dysproporcja staje się szczególnie widoczna
w zestawieniu z redagowaną przez Donalda Preziosiego antologią The Art of Art
History. A Critical Anthology (Oxford-New York 1998), która ukazała się w ramach
serii „Oxford History of Art”. Studium Marina dotyczące Pasterzy arkadyjskich
Poussina27 stanowi w niej jedynie uzupełnienie względem esejów wyjaśniających
ogólne zasady tejże metodologii: Huberta Damischa, Semiotics and Iconography
(1975)28> oraz napisanego wspólnie przez Bal i Brysona tekstu Semiotics and Art
History. A Discussion of Context and Senders (1991)29. W poznańskiej publika-
cji pominięto również autorów związanych z nurtem dekonstrukcji, którym
w„oksfordzkiej” publikacji Preziosiego poświęcono cały rozdział Deconstruction
and the Limits of Interpretation30. Jest to zaskakujące, ponieważ metodologia ta
pozostawała w kręgu zainteresowań poznańskiego środowiska naukowego, które
w 2004 r. zorganizowało w Rogalinie seminarium metodologiczne poświęcone
znaczeniu Jacques’a Derridy dla historii sztuki. Zebrane wówczas materiały uka-
zały się następnie drukiem31. Pominięcie Derridy przy konstruowaniu antologii
nie powinno być jednocześnie tłumaczone szerokim wyborem przekładów tego
autora na język polski, w tym może najbardziej odnoszącej się do naszej dzie-
dziny Prawdy w malarstwie (Gdańsk 2003)32. Podobnie przemilczana została
25 Zob. m.in.: M. Haake, Zapośredniczenie i granica obrazu. Przyczynek do badań nad egzystencjalno-
-hermeneutyczną nauką o sztuce Michaela Brótje, w: Obraz zapośredniczony, red. M. Poprzęcka,
Warszawa 2005, s. 97-112; tenże, O dwóch różnych głosach w sprawie hermeneutyczno-egzystencjal-
nej nauki o sztuce Michaela Brótjego, „Folia Historiae Artium”, Seria Nowa 11,2006, s. 109-120.
26 Bryl (przyp. 7), s. 24.
27 L. Marin, Toward Theory of Reading in the Visual Arts. Poussins „The Arcadan Shepherd”,
w: The Art of Art History. A Critical Anthology, red. D. Preziosi, Oxford-New York 1998,
s. 263-275; ważna uwaga: w drugim wydaniu antologii (2009) nastąpiły zmiany zarówno
w układzie książki, jak i w doborze tekstów.
28 H. Damisch, Semiotics and Iconography, w: The Art of Art History (przyp. 27), s. 234-241. Dato-
wanie tekstów podane jest za Donaldem Preziosim, który umieszcza je przy tytułach. Pozwala
to na łatwe zorientowanie się w chronologii powstawania poszczególnych artykułów.
29 M. Bal, N. Bryson, Semiotics and Art History. A Discussion of Context and Senders, w: The Art
of Art History (przyp. 27), s. 242-256.
30 The Art of Art History (przyp. 27), s. 401-449, umieszczono w nim teksty Stephena Melville’a
(The Temptation of New Perspectives, 1990), Martina Heideggera (The Origin of the Work of
Art, 1935), Meyera Schapiro (The Still Life as a Personal Object - A Notę on Heidegger and
van Gogh, 1968) i zamykający cały rozdział fragment książki Jacques’a Derridy The Truth in
Painting (Restitution of the Truth in Pointing [Pointurej, 1978).
31 Historia sztuki po Derridzie (przyp. 8).
32 J. Derrida, Prawda w malarstwie, tłum. M. Kwietniewska, Gdańsk 2003.
184
RECENZJE I OMÓWIENIA
Rafał Ochęduszko
metodologii Brótjego25.
Zebrany przez te wszystkie lata zbiór przekładów nie stanowi oczywiście
całkowicie jednorodnej i spójnej całości. Zaproponowany, autorski układ teks-
tów w antologii zgodnie z intencją redaktorów miał jednak dać „w miarę pełny
teoretyczny pejzaż współczesnej historii sztuki”26. Wydaje się, że zamierzenie to
w dużej mierze udało się zrealizować. Jednocześnie, pomijając wyeksponowany
przez teksty Baxandalla i Batschmanna historyczny wymiar historii sztuki, trudno
się oprzeć wrażeniu silnego uprzywilejowania pozycji Brótjego, którego propozy-
cja intelektualna spina klamrą całość antologii. Zastrzeżenia można mieć w tym
miejscu przede wszystkim ze względu na pewne niedowartościowanie tradycji se-
miotycznej na polu nowoczesnej historii sztuki. W niniejszym tomie reprezentują
ją tylko dwa teksty Marina i Brysona. Dysproporcja staje się szczególnie widoczna
w zestawieniu z redagowaną przez Donalda Preziosiego antologią The Art of Art
History. A Critical Anthology (Oxford-New York 1998), która ukazała się w ramach
serii „Oxford History of Art”. Studium Marina dotyczące Pasterzy arkadyjskich
Poussina27 stanowi w niej jedynie uzupełnienie względem esejów wyjaśniających
ogólne zasady tejże metodologii: Huberta Damischa, Semiotics and Iconography
(1975)28> oraz napisanego wspólnie przez Bal i Brysona tekstu Semiotics and Art
History. A Discussion of Context and Senders (1991)29. W poznańskiej publika-
cji pominięto również autorów związanych z nurtem dekonstrukcji, którym
w„oksfordzkiej” publikacji Preziosiego poświęcono cały rozdział Deconstruction
and the Limits of Interpretation30. Jest to zaskakujące, ponieważ metodologia ta
pozostawała w kręgu zainteresowań poznańskiego środowiska naukowego, które
w 2004 r. zorganizowało w Rogalinie seminarium metodologiczne poświęcone
znaczeniu Jacques’a Derridy dla historii sztuki. Zebrane wówczas materiały uka-
zały się następnie drukiem31. Pominięcie Derridy przy konstruowaniu antologii
nie powinno być jednocześnie tłumaczone szerokim wyborem przekładów tego
autora na język polski, w tym może najbardziej odnoszącej się do naszej dzie-
dziny Prawdy w malarstwie (Gdańsk 2003)32. Podobnie przemilczana została
25 Zob. m.in.: M. Haake, Zapośredniczenie i granica obrazu. Przyczynek do badań nad egzystencjalno-
-hermeneutyczną nauką o sztuce Michaela Brótje, w: Obraz zapośredniczony, red. M. Poprzęcka,
Warszawa 2005, s. 97-112; tenże, O dwóch różnych głosach w sprawie hermeneutyczno-egzystencjal-
nej nauki o sztuce Michaela Brótjego, „Folia Historiae Artium”, Seria Nowa 11,2006, s. 109-120.
26 Bryl (przyp. 7), s. 24.
27 L. Marin, Toward Theory of Reading in the Visual Arts. Poussins „The Arcadan Shepherd”,
w: The Art of Art History. A Critical Anthology, red. D. Preziosi, Oxford-New York 1998,
s. 263-275; ważna uwaga: w drugim wydaniu antologii (2009) nastąpiły zmiany zarówno
w układzie książki, jak i w doborze tekstów.
28 H. Damisch, Semiotics and Iconography, w: The Art of Art History (przyp. 27), s. 234-241. Dato-
wanie tekstów podane jest za Donaldem Preziosim, który umieszcza je przy tytułach. Pozwala
to na łatwe zorientowanie się w chronologii powstawania poszczególnych artykułów.
29 M. Bal, N. Bryson, Semiotics and Art History. A Discussion of Context and Senders, w: The Art
of Art History (przyp. 27), s. 242-256.
30 The Art of Art History (przyp. 27), s. 401-449, umieszczono w nim teksty Stephena Melville’a
(The Temptation of New Perspectives, 1990), Martina Heideggera (The Origin of the Work of
Art, 1935), Meyera Schapiro (The Still Life as a Personal Object - A Notę on Heidegger and
van Gogh, 1968) i zamykający cały rozdział fragment książki Jacques’a Derridy The Truth in
Painting (Restitution of the Truth in Pointing [Pointurej, 1978).
31 Historia sztuki po Derridzie (przyp. 8).
32 J. Derrida, Prawda w malarstwie, tłum. M. Kwietniewska, Gdańsk 2003.
184
RECENZJE I OMÓWIENIA
Rafał Ochęduszko