Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

podziałów dwóch osi starszej budowli) łączyła dwie odrębne przestrzennie grupy
wnętrz górnej kondygnacji. W pozostałej części piętra skrzydła południowego
zlokalizowany był apartament mieszkalny (przeznaczony zapewne dla wysokiej
rangi członków dworu arcybiskupiego), składający się z dwóch pokoi - mniejszy
jednookienny z wejściem z sieni poprzedzał większy pokój narożny o czterech
oknach wychodzących na dwie strony „ku Dworku Świętego Idziego" i „w Uli-
cę Grodzką"^. To ostatnie pomieszczenie przypuszczalnie pełniło w dawnym
układzie funkcjonalnym - w okresie przed siedemnastowieczną przebudową -
rolę izby stołowej. Ośrodkiem ukształtowanego w latach 1672-1676 programu
wnętrz wyższej kondygnacji pałacu (zachowanego do schyłku XVIII w.) była
najbardziej obszerna, zajmująca połowę powierzchni zachodniego skrzydła, „sala
wielka" (o wymiarach 12 * 15 m). Doświetlało ją sześć wielkich okien - dwa od
wschodu, skierowane na dziedziniec, i cztery od strony południowej, zwrócone
ku zamkowi (zob. ił. 3). Ekspozycję paradnego wnętrza stołecznej rezydencji
prymasów należy odczytywać jako istotny element konstrukcji jej programu
ideowego - siedziby interrexa i koronatora. Kontekst przestrzenny niewątpli-
wie wzmacniał wydźwięk propagandowy dekoracji sali - głównego elementu
programu, którego twórcą był arcybiskup Olszowski koronujący w roku 1676 na
Wawelu zwycięzcę spod Chocimia. Z inicjatywy prymasa w reprezentacyjnym
wnętrzu podwawelskiej rezydencji powstała galeria apologizująca arcybiskupich
antecesorów, którą zamykał portret fundatora, opatrzony wymowną inskrypcją:
„Andreas Olszowski, Stemmate Prussius cum fascibis Ioannis III. Coronator. Hoc
satis aeterna laudi si caetera desint. Caetera si fuerint, scribito posteritas'W Przy
„sali wielkiej" został usytuowany apartament prymasowski, zajmujący drugą,

3. Kraków, pałac arcybi-
skupów gnieźnieńskich,
rekonstrukcja dyspozycji
piętra w 2. poł. XV!H w.
wg inwentarza z r. 1767
i pomiaru z r. 1798: l. „sień"
z „przyjściem od wscho-
dów"; 2. „sata wietka";
3.-6. apartament arcybi-
skupi: 3- „pokój pierwszy"
(antykamera), 4. „pokój
drugi" (sypiatnia), 5. „gar-
deroba" za „przepierze-
niem", 6. „miejsce patenia
w piecach" i „wschody na
strych"; 7.-8. „mniejsze po-
koje" („pierwszy" i „drugi").
Rys. i oprać, autor

45 AAG, ACap. B. 163, k. 3431*.
46 „Było niezbyt dawnych czasów, że Iaśnie Oświecone Xiąże Prymas Regni, Iędrzey Olszowski,
w Krakowie naszym, od Prażmowskiego Xiążęcia, Pałac do zupełney struktury y ozdoby przy-
prowadziwszy, kazał w nim wszystkich Antecessorow swoich Arcybiskupów Herby malować, pod

Krakowska rezydencja arcybiskupów gnieźnieńskich

79