DOI article:
Kończal, Natalia: Artemisia i Zuzanna - między biografizmem a strukturą obrazową
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.31348#0189
Artemisia i Zuzanna -
między biografizmem
a strukturą obrazową'
modus
prace z historii sztuki
xv, 2015
Sformułowanie „Każdy malarz maluje siebie samegol wypowiedziane przez Co- NATALIA
simę Mediciego, a spisane po raz pierwszy przez Angela Poliziana w latach sie- KOŃCZAL
demdziesiątych XV wieku, stało się hasłem przewodnim biograficznej koncepcji
interpretowania dzieP. Zaczęto szukać powiązań między artystą a namalowanymi
czy wyrzeźbionymi przez niego postaciami. Podtrzymującego ciało Chrystusa Ni-
kodema z Piety HorcMcD'c/ Michała Anioła, powstałej w latach 1547-1555, utożsamia
się z samym artystą, co miałoby świadczyć o tym, że popierał on reformacyjnych
Nikodemistów^. Przyjmuje się również, iż ścięta głowa Goliata z obrazu Dawid
i Goiiat Caravaggia z lat 1605-1610 to autoportret samego malarza, który poprzez
przedstawienie siebie w postaci pokonanego i ukaranego miał wyrazić skruchę
za zabójstwo w pojedynku Ranuccia Tomassoniegcd. Sposób interpretowania
dzieł jako utworów nawiązujących do biografii artystek czy też przede wszystkim
odzwierciedlających relacje społeczne stał się szczególnie charakterystyczny dla
feminizmu w historii sztukP. Malarką, której dzieła najczęściej interpretuje się,
projektując na nie hipotezy dotyczące jej życia, jest Artemisia Gentileschi. Wielu
badaczy dostrzega w malowanych przez nią biblijnych bohaterkach postać samej
artystki - miała ona za pośrednictwem wizerunków kobiet silnych, heroicznych,
1 Artykuł powstał na podstawie pracy napisanej w ramach seminarium prowadzonego w roku
akademickim 2012/2013 przez dr. hab. prof. UAM Stanisława Czekalskiego.
2 P. Sohm, Caravaggios Deaths, „The Art Bulletin", 84, 2002, nr 3, s. 460.
3 V. Shrimplin-Evangelidis, Michelangelo and Mcodemism. The Florentine Pieta, „The Art Bul-
letin", 71,1989, nr 1, s. 62.
4 M.D. Garrard, Artemisia Gentileschi around 1622. The Shaping and Reshaping of an Artistic
Identity, California 2001, s. 18.
5 Szerzej na temat feminizmu w historii sztuki zob.: Feminism and Art History. Questioning the
Litany, red. N. Broude, M.D. Garrard, New York 1982; C. Battersby, Gender and Genius. Towards
a Feminist Aesthetics, London 1989; W. Chadwick, Women, Art, and Society, New York 1990; The
Expanding Discourse. Feminism and Art History, red. N. Broude, M.D. Garrard, New York 1992;
G. Pollock, Polityka teorii; pokolenia i geografie. Teoria feministyczna i historie historii sztuki,
tłum. M. Bryl,„Artium Quaestiones", 8,1997, s. 153-186.
ARTYKUŁY 187
między biografizmem
a strukturą obrazową'
modus
prace z historii sztuki
xv, 2015
Sformułowanie „Każdy malarz maluje siebie samegol wypowiedziane przez Co- NATALIA
simę Mediciego, a spisane po raz pierwszy przez Angela Poliziana w latach sie- KOŃCZAL
demdziesiątych XV wieku, stało się hasłem przewodnim biograficznej koncepcji
interpretowania dzieP. Zaczęto szukać powiązań między artystą a namalowanymi
czy wyrzeźbionymi przez niego postaciami. Podtrzymującego ciało Chrystusa Ni-
kodema z Piety HorcMcD'c/ Michała Anioła, powstałej w latach 1547-1555, utożsamia
się z samym artystą, co miałoby świadczyć o tym, że popierał on reformacyjnych
Nikodemistów^. Przyjmuje się również, iż ścięta głowa Goliata z obrazu Dawid
i Goiiat Caravaggia z lat 1605-1610 to autoportret samego malarza, który poprzez
przedstawienie siebie w postaci pokonanego i ukaranego miał wyrazić skruchę
za zabójstwo w pojedynku Ranuccia Tomassoniegcd. Sposób interpretowania
dzieł jako utworów nawiązujących do biografii artystek czy też przede wszystkim
odzwierciedlających relacje społeczne stał się szczególnie charakterystyczny dla
feminizmu w historii sztukP. Malarką, której dzieła najczęściej interpretuje się,
projektując na nie hipotezy dotyczące jej życia, jest Artemisia Gentileschi. Wielu
badaczy dostrzega w malowanych przez nią biblijnych bohaterkach postać samej
artystki - miała ona za pośrednictwem wizerunków kobiet silnych, heroicznych,
1 Artykuł powstał na podstawie pracy napisanej w ramach seminarium prowadzonego w roku
akademickim 2012/2013 przez dr. hab. prof. UAM Stanisława Czekalskiego.
2 P. Sohm, Caravaggios Deaths, „The Art Bulletin", 84, 2002, nr 3, s. 460.
3 V. Shrimplin-Evangelidis, Michelangelo and Mcodemism. The Florentine Pieta, „The Art Bul-
letin", 71,1989, nr 1, s. 62.
4 M.D. Garrard, Artemisia Gentileschi around 1622. The Shaping and Reshaping of an Artistic
Identity, California 2001, s. 18.
5 Szerzej na temat feminizmu w historii sztuki zob.: Feminism and Art History. Questioning the
Litany, red. N. Broude, M.D. Garrard, New York 1982; C. Battersby, Gender and Genius. Towards
a Feminist Aesthetics, London 1989; W. Chadwick, Women, Art, and Society, New York 1990; The
Expanding Discourse. Feminism and Art History, red. N. Broude, M.D. Garrard, New York 1992;
G. Pollock, Polityka teorii; pokolenia i geografie. Teoria feministyczna i historie historii sztuki,
tłum. M. Bryl,„Artium Quaestiones", 8,1997, s. 153-186.
ARTYKUŁY 187