Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

l. Artemisia Gentiieschi,
Zuzanna z starcy, 1610,
SchtossWeissenstein,
Pommersfeiden, Graf von
Schonborrtische Kunstsam-
mtungen. Fot. wg <www.
https://www.pinterest.com/
pin/446208275558703348/>

walecznych i broniących swej godności wy-
rażać sprzeciw wobec pozycji społecznej ko-
biet w jej czasach oraz dominacji maskuli-
nistycznego światopoglądu^. Sposób ujęcia
przez włoską malarkę scen z Zuzanną, judytą,
Esterą oraz Jaelą znacznie wyróżnia się na tle
renesansowych i barokowych przedstawień,
które często redukowały aktywną postawę ko-
biecych postaci biblijnych, dzięki czemu sceny
nabierały erotycznego charakteru. Przyczyn
wyboru przez Artemisię takiej tematyki obra-
zów i nowatorskiego sposobu ich ukazania
interpretatorzy upatrują w biografii malarki
oraz w kontekście społecznym, najczęściej tłu-
macząc go osobistym jej zainteresowaniem
poszczególnymi historiami, natomiast prawie
w ogóle nie biorą pod uwagę tego, iż mogła
ona kierować się ich powodzeniem w śro-
dowisku potencjalnych nabywców. Z jednej
strony badacze nawiązują do bolesnych do-
świadczeń artystki, które miałyby wynikać
z tego, iż została wielokrotnie wykorzystana
seksualnie przez malarza Agostina Tassiego,
z drugiej zaś powołują się na ówczesną, mi-
zoginiczną kulturę.
Przy podejmowanych dotychczas próbach rozstrzygnięcia, czy dzieła o dys-
kusyjnym autorstwie można przypisać Artemisii Gentiieschi, podstawowe kry-
terium stanowi nie tyle analiza samych obrazów, ile domniemana ich korespon-
dencja z życiorysem artystki. Kluczową rolę w badaniach nad jej twórczością,
opierających się na projektowaniu na obrazowe sceny wiedzy o życiu włoskiej

6 Taki sposób interpretowania dzieł Artemisii proponują m.in.: G. Pollock, Dżf%reucmg the Canon.
Femz'm'sf Desire and die Wrz'dng of Arts Histories, London-New York 1999, rozdz.: Hie Female dero
and die making offcmz'm'si canon. Artemisia Genfz'feschzs representations of Susanna and /adz'di,
s. 97-127; J. W Mann, Artemisia and Orazz'o Gentz'iesc/zi, w: Orazio and Artemisia Gentiiesc/ii.
Fx/izFitz'on catalogue, Metropolitan Museum of Art, red. K. Christiansen, j.W. Mann, New Haven-
-London 2001, s. 248-261; N. Salomon, fudging Artemisia. A Baroque Woman z'n Modern Art His-
tory, w: Hie Artemisia Files. Artemisia Gentz'lesclii /or Feminists and Other Thinking People, red. M.
Bal, Chicago 2005, s. 33-61. Pisarstwo poświęcone Artemisii Gentiieschi zostało podporządkowane
odgrywającemu w nim wyjątkowo istotną rolę feministycznemu dyskursowi. Wpływa on znacząco
nawet na badaczy, których teksty miały stanowić, zgodnie z ich wstępnymi założeniami, próbę
innego spojrzenia na twórczość malarki. Takie zdystansowane podejście do feministycznej per-
spektywy zaproponowali we wstępach do swych publikacji: Raymond Ward Bissell (Artemzsza
Gentiieschi and the Authority of Art. Critical Reading and Catalogue Raz'sonne, Pennsylvania Park
1999) i Jesse M. Locker (Artemisia Gentiieschi. The Language of Painting, New Haven-London
2015). Interpretatorzy ci postawili sobie za cel, bardziej lub mniej otwarcie, wyłamanie się z femi-
nistycznego dyskursu, i przywiązują dużą wagę do analizy formalnej obrazów, z uwzględnieniem
możliwych wpływów, inspiracji, jednak ostatecznie w ich rozważaniach zazwyczaj i tak pojawiają
się wzmianki o hipotezach dotyczących życia malarki, które bezrefleksyjnie zostają uznane za
niepodważalne fakty i wykorzystane do wyjaśniania poszczególnych przedstawień autorstwa Ar-
temisii. Tekstów tych jest jednak stosunkowo niewiele w porównaniu do niezliczonej liczby książek
oraz artykułów skupiających się głównie na ścisłym wiązaniu obrazów artystki z jej biografią.

188

ARTYKUŁY

NatatiaKończat