Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

śmierć św. Jana z Kolonii, zamordowanego przez
gezów w Gorkum (Gorinchem) w roku 1572 i be-
atyfikowanego w roku 1675^ (il. 7). Dominikanin
ukazany na pierwszym planie stał się towarzyszem
męczeństwa grupy duchownych i zakonników
(głównie franciszkanów, których egzekucję uka-
zano w tle po lewej stronie), niosąc im w więzie-
niu posługę duszpasterską. Kompozycja obrazu po
przemalowaniu została częściowo oparta na rycinie
Albertusa Clouweta według rysunku Johannesa
Zierneelsa z roku 1675^ (il. 8). Badania konser-
watorskie wykazały, że pierwotnie drugoplanowe
sceny obrazu były inne (il. 9,10), postać główna
była jednak prawdopodobnie w tym samym miej-
scu, na co wskazują zamalowane później słowa,
wychodzące z jej ust: ABIIMPATIENTIA, NE ABEAT LAUREOLUM [...]. Po-
nieważ jednak nie udało się odnaleźć wzmianki źródłowej o ich wypowiedzeniu
przez św. Jana z Kolnii w chwili śmierci, nie można mieć całkowitej pewności, że
pierwotnie obraz przedstawiał tę samą postać.

8. Męczeństwo domi-
nikanów w Gorcom,
rycina Atbertusa Ctouwe-
ta wg rys. Johannesa
Zierneetsa

Obraz zawieszony w przęśle północno-zachodnim należał już do drugiej grupy
tematycznej i przedstawiał SzkoJę sw. AJ&erfa (il. 11). Uczonego ukazano na kate-
drze podczas wykładu, którego słuchają przedstawiciele różnych zakonów, wśród
których można rozpoznać św. Tomasza z Akwinu. Po prawej stronie, na drugim
planie namalowano Matkę Boską, ukazującą się św. Albertowi i wręczającą mu
księgę. Według tradycji, Maria miała wielokrotnie ukazywać się świętemu, prze-
kazując mu wiedzę od Boga i potwierdzając słuszność jego tez^.
Można przypuszczać, że następne w kolejności było płótno ukazujące wizję
najwybitniejszego ucznia św. Alberta, św. Tomasza, który - podobnie jak jego
mistrz - otrzymuje w niej nadprzyrodzone potwierdzenie prawdziwości swo-
ich dociekań (il. 12, 13). Święty w ekstazie podczas modlitwy przed ołtarzem

czerwców sandoffHersAdc/!, w: Polscy święci, t. 5, Warszawa 1985, s. 28-31; K. Stopka, Męczennicy
sandomierscy - iegenda i rzeczywistość, „Nasza Przeszłość" 80,1993, s. 51-99.
37 Acta sanctorum /idii, t. II, Antverpiae 1721, s. 736-847.
38 Wzór ten wykorzystał również Louis Berrueco w obrazie z r. 1731 znajdującym się w kościełe
Bernardynów w meksykańskiej Puebli.
39 Zob. np. P. Ruszel, Prynmpń na dzień cńwaieńny /acka świętego J..J, Wilno 1641, s. 29-30.

9. Męczeństwo św. Jono
z Koioniii towarzyszy, obraz
w krużganku ktasztoru
Dominikanów w Krakowie,
fragment, warstwy ma-
tarskie Tomasza Dotabetti
i Kazimierza Cisowskiego,
stan w trakcie konserwacji
w t. 2012-2013. Fot. w świet-
ie uttrafiołetowym Marcin
Ciba
10. Męczeństwo św. Jono
z Ko/onii i towarzyszy, obraz
w krużganku ktasztoru
Dominikanów w Krakowie,
fragment, warstwa ma-
tarska Tomasza Dotabetti,
stan w trakcie konserwacji
w t. 2012-2013. Fot. Marcin
Ciba

Obrazy w krużganku ktasztoru Dominikanów w Krakowie

97