DOI Artikel:
Blaschke, Kinga; Kurzej, Michał: Obrazy w kru̇zganku klasztoru Dominikanów w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.31348#0111
Można przypuszczać, że układ cyklu
odzwierciedlał hierarchię podkreślaną
we wspomnianych pracach - otwierały
go wizerunki metropolitów, a dalej wi-
siały przedstawienia ordynariuszy i su-
fraganów. Intencją autorów było oddanie
rangi namalowanych osób, wydaje się
więc prawdopodobne, że w układzie por-
tretów kierowali się oni godnością po-
szczególnych diecezji, utrwaloną przez
kolejność zasiadania ich przedstawicieli
w senacie. Dwadzieścia cztery portrety
zajmowały wszystkie pola po bokach
okien trzech szerszych przęseł kruż-
ganka. jak pokazują najstarsze widoki
wnętrza, były pierwotnie umieszczone
w okazałych ornamentalnych ramach,
opatrzonych podpisami i herbami, któ-
re po przeniesieniu obrazów na ściany
i zmianie ich kształtu, namalowano bez-
pośrednio na płótnach (il. 35). W napi-
sach pojawiają się licznie błędy, niekiedy
poprawiane po namalowaniu. Przedsta-
wienia niektórych herbów zatarły się prawdopodobnie jeszcze przed przekształce-
niem portretów i zostały zastąpione wyimaginowanymi. Świadczy o tym przykład
portretu Jana Lubienieckiego, któremu dodano fikcyjny znak zamiast rodowej
Roli, która za jego życia musiała być znana. Rozmiary obrazów są podobne, ich
szerokość nie stanowi pomocy w odtworzeniu układu w krużgankach. Jeśli przy-
jąć, że cykl zaczynał się od wejścia na krużganki z nawy bocznej, to ikonografia
obu zespołów była paralelna - wizerunki biskupów-męczenników znajdowały
się naprzeciw scen męczeństw dominikanów już kanonizowanych.
Najprawdopodobniej cykl otwierały wizerunki męczenników - Bernarda, me-
tropolity halickiego^ i Berengariusza, nominata krakowskiego*^. W kolejnej parze
ukazano dwóch Strzemieńczyków - Marcina z Opawy arcybiskupa gnieźnieńskiego*^
35- Zachodnie ramię
krużganków kiasztoru
Dominikanów w Krakowie,
widok ku północy. Rycina
wg rys. Aieksandra Grygiew-
skiego, „Kłosy" 14 stycznia
1871, nr 291, s. 52
67 Na licu płótna herb Tarczała i napis: „V. P. F. Bernardus Polonus Martir Archiepiscopus Hali-
censis a Gregorio IX. anno 1232 ante Translationem dictae sedis Leopolim Renuntiatus". Postać
o wątpliwej autentyczności, wzmiankowana przez Pawła Ruszla jako błogosławiony męczennik
„dla wiary ś. od pogaństwa piłą jest przerzezany i potym ogniem spalony" (Fryumpk, s. 19)
i Dominika Frydrychowicza (S. Hyacintlzas, s. 213-214).
68 Brak inskrypcji. Postać o wątpliwej autentyczności, wzmiankowana przez Pawła Ruszla jako
błogosławiony męczennik, „który jest od pogaństwa dła wiaty ś. zabity, bok jego włócznią
przebiwszy" (Pryampk, s. 20), i Dominika Frydrychowicza (S. Hyacintkas, s. 216-217).
69 Na licu płótna herb Strzemię i napis: „V. P. F. Martinus de Strepa Polonus a Nicolao III, Pontifice
Maximo anno 1273 Renuntiatus, qui Roma ad sedem properans suam infirmitate Correptus,
Bononie moritur ibidemque in Ecclesia Fratrum suorum sepultus". Urodzony między r. 1215
a 1220, zm. w r. 1279, kapelan papieża Aleksandra IV i jego następców, historyk, autor Ckro-
niconi poufnemu et imperatoram oraz pism religijnych, w r. 1278 w Viterbo nominowany na
arcybiskupa gnieźnieńskiego, zmarł w Bolonii, jadąc do Polski (zob.: J. Soszyński, Kronen
Marcina Polaku z Jej średniowieczna tradycja rękopiśmienna w Polsce, Warszawa 1995 [= Studia
Copernicana, 34], s. 47-56; j. Duchniewski, Marcin Polak, w: Encyklopedia Katolicka [dalej: EK],
Obrazy w krużganku kłasztoru Dominikanów w Krakowie
109
odzwierciedlał hierarchię podkreślaną
we wspomnianych pracach - otwierały
go wizerunki metropolitów, a dalej wi-
siały przedstawienia ordynariuszy i su-
fraganów. Intencją autorów było oddanie
rangi namalowanych osób, wydaje się
więc prawdopodobne, że w układzie por-
tretów kierowali się oni godnością po-
szczególnych diecezji, utrwaloną przez
kolejność zasiadania ich przedstawicieli
w senacie. Dwadzieścia cztery portrety
zajmowały wszystkie pola po bokach
okien trzech szerszych przęseł kruż-
ganka. jak pokazują najstarsze widoki
wnętrza, były pierwotnie umieszczone
w okazałych ornamentalnych ramach,
opatrzonych podpisami i herbami, któ-
re po przeniesieniu obrazów na ściany
i zmianie ich kształtu, namalowano bez-
pośrednio na płótnach (il. 35). W napi-
sach pojawiają się licznie błędy, niekiedy
poprawiane po namalowaniu. Przedsta-
wienia niektórych herbów zatarły się prawdopodobnie jeszcze przed przekształce-
niem portretów i zostały zastąpione wyimaginowanymi. Świadczy o tym przykład
portretu Jana Lubienieckiego, któremu dodano fikcyjny znak zamiast rodowej
Roli, która za jego życia musiała być znana. Rozmiary obrazów są podobne, ich
szerokość nie stanowi pomocy w odtworzeniu układu w krużgankach. Jeśli przy-
jąć, że cykl zaczynał się od wejścia na krużganki z nawy bocznej, to ikonografia
obu zespołów była paralelna - wizerunki biskupów-męczenników znajdowały
się naprzeciw scen męczeństw dominikanów już kanonizowanych.
Najprawdopodobniej cykl otwierały wizerunki męczenników - Bernarda, me-
tropolity halickiego^ i Berengariusza, nominata krakowskiego*^. W kolejnej parze
ukazano dwóch Strzemieńczyków - Marcina z Opawy arcybiskupa gnieźnieńskiego*^
35- Zachodnie ramię
krużganków kiasztoru
Dominikanów w Krakowie,
widok ku północy. Rycina
wg rys. Aieksandra Grygiew-
skiego, „Kłosy" 14 stycznia
1871, nr 291, s. 52
67 Na licu płótna herb Tarczała i napis: „V. P. F. Bernardus Polonus Martir Archiepiscopus Hali-
censis a Gregorio IX. anno 1232 ante Translationem dictae sedis Leopolim Renuntiatus". Postać
o wątpliwej autentyczności, wzmiankowana przez Pawła Ruszla jako błogosławiony męczennik
„dla wiary ś. od pogaństwa piłą jest przerzezany i potym ogniem spalony" (Fryumpk, s. 19)
i Dominika Frydrychowicza (S. Hyacintlzas, s. 213-214).
68 Brak inskrypcji. Postać o wątpliwej autentyczności, wzmiankowana przez Pawła Ruszla jako
błogosławiony męczennik, „który jest od pogaństwa dła wiaty ś. zabity, bok jego włócznią
przebiwszy" (Pryampk, s. 20), i Dominika Frydrychowicza (S. Hyacintkas, s. 216-217).
69 Na licu płótna herb Strzemię i napis: „V. P. F. Martinus de Strepa Polonus a Nicolao III, Pontifice
Maximo anno 1273 Renuntiatus, qui Roma ad sedem properans suam infirmitate Correptus,
Bononie moritur ibidemque in Ecclesia Fratrum suorum sepultus". Urodzony między r. 1215
a 1220, zm. w r. 1279, kapelan papieża Aleksandra IV i jego następców, historyk, autor Ckro-
niconi poufnemu et imperatoram oraz pism religijnych, w r. 1278 w Viterbo nominowany na
arcybiskupa gnieźnieńskiego, zmarł w Bolonii, jadąc do Polski (zob.: J. Soszyński, Kronen
Marcina Polaku z Jej średniowieczna tradycja rękopiśmienna w Polsce, Warszawa 1995 [= Studia
Copernicana, 34], s. 47-56; j. Duchniewski, Marcin Polak, w: Encyklopedia Katolicka [dalej: EK],
Obrazy w krużganku kłasztoru Dominikanów w Krakowie
109