Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

Większość biskupów została wspomniana przez Dominika Fry-
drychowicza, można więc przypuszczać, że autor cyklu korzystał
z jego książki, ale szczegółowe kryteria doboru ukazanych osób
są trudne do odgadnięcia. Większość z nich zmarła długo przed
namalowaniem obrazów. Za życia sportretowano tylko Lubieniec-
kiego i Mdzewskiego. Niektórzy - jak Małachowski - byli blisko
związani z konwentem krakowskim, ale w przypadku większości
nie ma informacji o pobycie w tym mieście.
Biskupi zostali w większości ukazani z obiegowymi atrybutami -
krzyżem, infułą, zegarem, książką, szkatułką. Wyjątkiem jest Andrzej,
pierwszy biskup kijowski (1397-1434), trzymający partykułę Krzyża
Świętego, którą przekazał klasztorowi w Lublinie, umieszczoną w póź-
niejszym relikwiarzu fundacji Janusza Tyszkiewicza^ (ił. 36). Portrety
są silnie stypizowane, biskupów ukazano w mało urozmaiconych,
schematycznych pozach, różnicując jedynie klejnoty (pektorały),
insygnia, zegary i inne atrybuty. Niemal identyczne upozowanie po-
staci (prawa noga wysunięta do przodu, ugięta w kolanie i odchylona
na zewnątrz) i drapowanie szat można zauważyć w wizerunkach


36. Portret biskupa Andrze-
ja, obraz w krużganku ktasz-
toru Dominikanów w Krako-
wie (230 x 140 cm), stan po
konserwacji w t. 2012-2013.
Fot. Marcin Ciba
37. Portrety biskupów:
Bernadra h. Tarczała
(230 x 146 cm), Waieriana
z Warszawy (232 x 150 cm)
i Grzegorza, obrazy w kruż-
ganku ktasztoru Dominika-
nów w Krakowie, stan po
konserwacji w i. 2012-2013.
Fot. Marcin Ciba

Grzegorza ordynariusza włocławskiego, Marcina z Opawy, Andrzeja ordynariusza
kijowskiego, Bernarda h. Tarczała, Bernarda h. Nowina, Jana Biskupca, Stefana
Mdzewskiego i Waleriana z Warszawy. Drobne różnice w sposobie malowania twa-
rzy i fałdów szat sugerują, że portrety te zostały namalowane na podstawie jednego
szablonu, ale z udziałem różnych współpracowników. Na przykład szkicowe, malo-
wane swobodnie, z użyciem wielu zniuansowanych, złamanych barw fałdy obrusu
na portrecie Bernadra h. Tarczała wyraźnie kontrastują z bardziej syntetycznym,
monochromatycznym ujęciem tego elementu w niemal identycznie skomponowa-
nych portretach Waleriana z Warszawy i Stefana Mdzewskiego (il. 37).
W sposobie oddania postaci biskupów widać dążenie do zróżnicowania ich wie-
ku i postury. Choć rysy twarzy niektórych z nich wykazują pewne podobieństwo

91 J. Samek, Po/skze rzenaosło artystyczne; czasy nowożytne, Warszawa 1984, s. 223.

112

ARTYKUŁY

Kinga Btaschke, Michał Kurzej