Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

A




--

3. Męczeństwo Szymona
zTrydenta,rycina,ok.1475-
-l485,Ftorencja(?).
WgJ.Tokarska-Bakir,Le-
gendy o krw/. Antropo/og/a
przesgda, Warszawa 2008,
s. 246

Istotnym impulsem dla roz-
woju ikonografii bl. Szymona sta-
ło się ufundowanie do kościoła
św. Piotra w Trydencie, miejsca
kultu małoletniego męczennika,
drewnianej grupy rzeźbiarskiej.
Stanowiła ona część monumental-
nego, niezachowanego w całości
ołtarza głównego (ił. 4,5). Gotyc-
kie retabulum powstało w la-
tach osiemdziesiątych XV wieku
w szwabskim warsztacie pozosta-
jącym pod wpływem mistrza Michaela Erharta^. Nie-
miecka proweniencja ołtarza nie dziwi, zważywszy na
fakt, iż Trydent już od X wieku wchodził w skład Rzeszy,
a od XIV stulecia pozostawał pod silnym wpływem Habs-
burgów. Znaczna grupa trydenckich mieszczan, na czele
z samym biskupem Hinderbachem i częścią jego dwo-
rzan, wywodziła się z terenów Rzeszy. Kościół św. Piotra
był z kolei miejscem ową społeczność konsolidującym^.
W ołtarzu znalazła się kompozycja przedstawiająca śmierć
małego Szymona. Rzeźbione wyobrażenie prędko stało się
jednym z wzorów ikonograficznych dla późniejszych po-
dobizn męczennika. Na wczesnych odbitkach graficznych
ciało Szymona było zazwyczaj przedstawiane w pozycji
leżącej na stole ofiarnym i otaczały je narzędzia jego męki.
W grupie rzeźbiarskiej z kościoła św. Piotra męczennik
przepasany perizonium został ukazany w pozycji stojącej,
na kwadratowym podeście. Postać jest otoczona przez sy-
metrycznie ustawioną grupę dokonujących obrzędu Żydów. Za postacią Szymona
jest widoczny mężczyzna, który zaciska wokół szyi chłopca pas tkaniny. Z kolei ręce
dziecka zostały szeroko rozłożone przez oprawców. Pozostałe figury wchodzące
w skład kompozycji trzymały pierwotnie ostre narzędzia, służące do nakłuwania
ciała. Mężczyzna umieszczony na skraju kompozycji trzyma w dłoni naczynie

4. Męczeństwo Szymona
z Tirydenfa, grupa rzeźbiar-
ska, fragment, tata osiem-
dziesiąte XV w., warsztat
szwabski, Museo Diocesano
diTrento,stanzr.l989.
Wg S. Castri, RZ/Zei/o eon Z/
Marf/r/o de/ Beato S/mon/no,
w: /mago /Zgnea. 5ca/tare
/z'gnee ne/ 7rent;'no da/ X/// a/
XV/seco/o, red. E. Catetnu-
ovo,Trento 1989,s.153

służące zapewne do zebrania krwi. Poniżej owej postaci widoczny jest pies, po-
traktowany jak wymowny symbol okrucieństwa^. Dramatyzm i brutalność sceny
podkreślone zostały dzięki polichromii, obecnie częściowo zatartej. Za pomocą
H/story, London 1974. W tekście także liczne przykłady łączenia motywu /adensaa z ikonografią
Szymona z Trydentu.
44 S. Castri, RZ/Zew eon i/ Mart/r/o de/ Beato SZmomiio, w: imago /Zgnea. Sca/tare /Zgaee ne/ TrentZno
da/ X/// a/ XV/ seco/o, red. E. Catelnuovo, Trento 1989, s. 152-155. Na podstawie opisu z r. 1673
można zrekonstruować program ikonograficzny ołtarza. W części centralnej znajdowała się
scena pokłonu Trzech Króli, a w partiach bocznych męczeństwa apostoła Piotra oraz śmierci
małego Szymona. Scena męczeństwa Szymona z Trydentu znajduje się obecnie w zbiorach
Muzeum Diecezjalnego w Trydencie.
45 Ibidem, s. 152. Informacje o historii Trydentu w średniowieczu i epoce nowożytnej zob.: online:
<http://www.regione.taa.it/Storia.aspx> (stan na: 07.02.2014); M. Bellabarba, Cu prZncZpufo aZ/a
/rontZera de//7mpero tra XV e XV/ seco/o, w: /mago /Zgnea, s. 23-29.
46 S. Castri, RZ/Zew eon Z/ MartZrZo de/ Beato SZmonZno, s. 153.

128

ARTYKUŁY

Michał Hankus