DOI Artikel:
Pytlarz, Elżbieta: Kaplica w Karniowicach w świetle ostatnich odkryć konserwatorskich
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.31348#0207
i na zewnątrz^". Odtąd była użytkowana sporadycznie
przez okolicznych mieszkańców. Dopiero obecni właś-
ciciele posiadłości zdecydowali się na jej kompleksową
i fachową renowację.
Podczas prac konserwatorskich dokonano szeregu
odkryć:
i. Po przebadaniu ścian wewnętrznych kaplicy stwier-
dzono obecność czterech warstw chronologicznych
(il. i, 2). Pierwszą tworzy polichromia, namalowana na
pobiale wapiennej, drugą - intensywna zieleń. Obie
warstwy noszą ślady starannego usuwania. Charakte-
rystyczna zieleń najlepiej zachowała się za impostami
gipsowych figur, które nigdy nie były przenoszone
(il. 3). Na niej umieszczono dobrze zachowany trzeci
kolor - jasno oliwkowy - i czwarty, który tworzyły
ugry ścian i błękit sklepienia. Być może było wię-
cej warstw, ale wobec dużego uszkodzenia pierwszej
i drugiej nie da się tego określić. Każdą warstwę oddziela pobiała wapienna.
Malowidła wykonane zostały metodą al secco, bez przepróchy. Malarz jedynie
szkicował wcześniej ołówkiem poszczególne elementy. W badanych próbkach
farb polichromii wykryto wyłącznie pigmenty naturalne, jak biel wapienna,
pigmenty żelazowe - ugier, czerwienie oraz smaltę, szczególnie rozpowszech-
nioną w XVII wieku. Barwniki były łączone spoiwem organicznym.
2. Pierwotny projekt nie zakładał kotary na ścianie ołtarzowej (albo miała ona
być mniejsza), ale na wszystkich ścianach taki sam fryz w postaci płycin
marmoryzacji przetykanych rozetami. Wynika to z faktu, że na belkowaniu
nad ołtarzem, pod umieszczonym szczytem malowanej kotary znaleziono na-
szkicowaną ołówkiem rozetę - taką samą, jak pozostałe. Podobnie ołówkowy
szkic bocznych płycin marmoryzacji został zmieniony w celu dostosowania
płycin do kształtu kotary (il. 4). Oznacza to, że kotara została dodana w trakcie
prac malarskich.
3. Karniowice, kaptica,
zachowana za impostem
zietona farba, spod której
wyłania się fragment
kotary, stan po konserwacji.
Fot. Maria W. Hubner
4. Karniowice, kaptica,
zwieńczenie kotary i betko-
wanie, widoczny zaznaczo-
ny ołówkiem śtad rozety.
Fot. Maria W. Hubner
5. Karniowice, kaptica,
kotara - częściowa rekon-
strukcja; z tewej strony
ołtarza wgłębienie - śtad po
zamurowanej niszy, gdzie
widać fragment oryginatnej
kotary. Fot. Jerzy Ruciński
3. Wnęka w ścianie ołtarzowej została zamurowana już po powstaniu malowideł,
co stwierdzono po usunięciu paru cegieł z lewej strony antependium. W otwo-
rze znaleziono fragment malowanej kotary (il. 5). W ścianę tę wmurowano
30 AWUOZKr, Dwór i kaplica dworska do 1996 I, sygn. 174, Informacja o stanie zabytku społecz-
nego opiekuna zabytków z 20 VI1972.
Kaplica w Karniowicach w świetle ostatnich odkryć konserwatorskich
205
przez okolicznych mieszkańców. Dopiero obecni właś-
ciciele posiadłości zdecydowali się na jej kompleksową
i fachową renowację.
Podczas prac konserwatorskich dokonano szeregu
odkryć:
i. Po przebadaniu ścian wewnętrznych kaplicy stwier-
dzono obecność czterech warstw chronologicznych
(il. i, 2). Pierwszą tworzy polichromia, namalowana na
pobiale wapiennej, drugą - intensywna zieleń. Obie
warstwy noszą ślady starannego usuwania. Charakte-
rystyczna zieleń najlepiej zachowała się za impostami
gipsowych figur, które nigdy nie były przenoszone
(il. 3). Na niej umieszczono dobrze zachowany trzeci
kolor - jasno oliwkowy - i czwarty, który tworzyły
ugry ścian i błękit sklepienia. Być może było wię-
cej warstw, ale wobec dużego uszkodzenia pierwszej
i drugiej nie da się tego określić. Każdą warstwę oddziela pobiała wapienna.
Malowidła wykonane zostały metodą al secco, bez przepróchy. Malarz jedynie
szkicował wcześniej ołówkiem poszczególne elementy. W badanych próbkach
farb polichromii wykryto wyłącznie pigmenty naturalne, jak biel wapienna,
pigmenty żelazowe - ugier, czerwienie oraz smaltę, szczególnie rozpowszech-
nioną w XVII wieku. Barwniki były łączone spoiwem organicznym.
2. Pierwotny projekt nie zakładał kotary na ścianie ołtarzowej (albo miała ona
być mniejsza), ale na wszystkich ścianach taki sam fryz w postaci płycin
marmoryzacji przetykanych rozetami. Wynika to z faktu, że na belkowaniu
nad ołtarzem, pod umieszczonym szczytem malowanej kotary znaleziono na-
szkicowaną ołówkiem rozetę - taką samą, jak pozostałe. Podobnie ołówkowy
szkic bocznych płycin marmoryzacji został zmieniony w celu dostosowania
płycin do kształtu kotary (il. 4). Oznacza to, że kotara została dodana w trakcie
prac malarskich.
3. Karniowice, kaptica,
zachowana za impostem
zietona farba, spod której
wyłania się fragment
kotary, stan po konserwacji.
Fot. Maria W. Hubner
4. Karniowice, kaptica,
zwieńczenie kotary i betko-
wanie, widoczny zaznaczo-
ny ołówkiem śtad rozety.
Fot. Maria W. Hubner
5. Karniowice, kaptica,
kotara - częściowa rekon-
strukcja; z tewej strony
ołtarza wgłębienie - śtad po
zamurowanej niszy, gdzie
widać fragment oryginatnej
kotary. Fot. Jerzy Ruciński
3. Wnęka w ścianie ołtarzowej została zamurowana już po powstaniu malowideł,
co stwierdzono po usunięciu paru cegieł z lewej strony antependium. W otwo-
rze znaleziono fragment malowanej kotary (il. 5). W ścianę tę wmurowano
30 AWUOZKr, Dwór i kaplica dworska do 1996 I, sygn. 174, Informacja o stanie zabytku społecz-
nego opiekuna zabytków z 20 VI1972.
Kaplica w Karniowicach w świetle ostatnich odkryć konserwatorskich
205