Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

7- Po usunięciu tynków ze ścian zewnętrz-
nych stwierdzono, że wątek ceglany
w żadnym miejscu nie był uzupełniany
ani przerabiany. W szparze pomiędzy
przyporą a ścianą kaplicy odnaleziono
ślady pierwotnego tynku malowanego na
jasnożółty kolor.
8. W trakcie prac konserwatorskich kaplicę
osuszono i na nowo zadaszono. Polichro-
mię podczas konserwacji wypunktowano
oraz delikatnie domalowano zarys gór-
nych części ciał najbardziej zniszczonych postaci. Zdecydowano się na ich
częściową rekonstrukcję ze względów estetycznych - ponieważ pozosta-
wienie jedynie dolnych partii figur sprawiałoby dziwne wrażenie. Części
oryginalne wyróżniono intensywniejszym kolorem^. Ponadto zrekonstru-
owano pas polichromii, imitujący ceglaną posadzkę (il. 7), ponieważ ten
oryginalnie zachowany znalazł się prawie w całości poniżej poziomu obecnej
posadzki.
Wokół ołtarza odtworzono także tę część kotary, która została zasłonięta po
zamurowaniu wnęki w ścianie ołtarzowej.
Przeprowadzone badania dowodzą zatem, że polichromia kaplicy powstała
za czasów któregoś z Pipanów, najpewniej wkrótce po wybudowaniu kapli-
cy. Ksiądz Stanisław Wojeński, odnawiając kaplicę po zniszczeniach potopu
szwedzkiego, zamurował wnękę ołtarzową, fundując nowy ołtarz, i zapewne
położył w kaplicy nową posadzkę z białych płyt wapiennych^. Być może, po
roku 1673 (data umieszczenia ostatniego epitafium) wnętrze kaplicy pobielono.
Z cytowanego dokumentu^ wynika, że dach i poszycie kaplicy w roku 1838
odnowił Maksymilian Bartynowski. Następna warstwa malarska, czyli wspo-
mniana wyżej intensywna zieleń, z pewnością wiąże się z renowacją kaplicy
dokonaną przez Stanisława Mieroszowskiego. Ponownie odnowił on poszycie
dachu wraz z latarnią, wstawił obraz Michała Rogowskiego do ołtarza oraz
zamówił w pracowni Piotra Kozakiewicza figury gipsowe, które bardzo dobrze
komponowały się na jednolicie zielonym tle. Notabene rzeźby te stanowią
jedyny dotąd znany tak duży zbiór prac Kozakiewicza zachowanych w ory-
ginalnym miejscu. Kolejni właściciele Karniowic, Skrzyńscy, chcąc odnowić
kaplicę, musieli usunąć ciemniejszy kolor i wtedy to niechcący zdrapano też
malowidła. Ostatnia warstwa malarska pochodzi najpewniej z lat siedemdzie-
siątych XX wieku.
Kaplicę w Karniowicach wzniesiono na oryginalnym planie sześcioboku
umiarowego (il. 8). jest to budowla ceglana, tynkowana, z kamiennymi profilo-
wanymi obramieniami okien i drzwi oraz kamiennym belkowaniem. Oświetlona
jest trzema kolistymi oknami umieszczonymi w rozglifionych okulusach i nakryta

7. Karniowice, kaptica,
rekonstrukcja pierwotnego
pasa matowideł przy po-
sadzce. Fot. Jerzy Ruciński

36 AWUOZKr, sygn. 51.129. T.i., s. 86, 91.
37 Podłużne płyty z białego wapienia znałeziono pod marmurowymi stopniami prowadzącymi
do mensy i pod stallami. Przestrzeń między nimi a sklepieniem krypty wypełniono wtórnie
ziemią z resztkami potłuczonej ceramiki, wśród której były pozostałości pierwotnej ceglanej
posadzki (zob. L. Krudysz, „Kaplica w Karniowicach", s. 9).
38 Zob. wyżej, przyp. 34.

Kapiica w Karniowicach w świetie ostatnich odkryć konserwatorskich

207