Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

2. PantałeonSzyndter,
Mod//two w /iorem/e
(Niewolnico), 1887, otej
na płótnie, 78 * 55 cm,
własność prywatna. Wg
<http://artyzm.com/obraz.
php?id=4429>

Pozytywne przyjęcie tego płótna być może popchnęło
Szyndlera do podjęcia po raz kolejny orientalnej tematyki.
W roku 1880 na Salonie malarz zaprezentował Dmwaf
w sem/n, który następnie dwukrotnie przemalowywał, po-
większając przy tym płótno. Ostatecznie zmienił też jego
tytuł na - Dziewczyna w U/pieńW yy roku 1881 pokazał
w Paryżu ModhYwę w (il. 2) zakupioną przez
księcia Sachsen-Coburg Gotha^. W roku 1883 w war-
szawskiej Zachęcie wystawił OdabskęW Eksponował też
w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych repliki Dramata
w scraja (1882,1883)^.
Pod koniec roku 1883 lub na początku roku 1884
Szyndler powrócił do Warszawy. Był już człowiekiem
bardziej zamożnym niż w chwili, gdy opuszczał mia-
sto młodości. Ustatkował się i zawarł związek małżeński
z Otylią z BelterówW W Warszawie został doceniony
za reprezentacyjne portrety przedstawicieli arystokracji
i śmietanki towarzyskiej. Jeszcze w Paryżu Szyndler ma-
lował rodzinę hrabiostwa Branickich, hrabiostwa Karolów
Zamoyskich, hrabiego Ludwika Krasińskiego^, hrabiego
Mniszcha, pannę Natanson, pannę WrotnowskąW Por-
trety wystawiał też na Salonach paryskich w roku 1877 - Portret M.P, 1878 - Por-
tret barona KG., 1880 - Portret A. BogoJa&o^ 1881 - Portret Ai.S., 1882 - Portret
Cypriana Godebskiego, Portret Aiatyidy GodebskiejW Czasami malarz ukazywał
damy w strojach orientalnych. W takiej stylizacji sportretowana została Godebska
(1881). Na zachowanym w Muzeum Narodowym w Warszawie fragmencie płót-
na dostrzegamy czerwoną orientalną tkaninę opinającą talię modelki, złoty pas
i nadgarstek przyozdobiony bransoletkami^. Krytyka chwaliła portrety pędzla
Szyndlera, pisząc na przykład: „kto ogląda portrety niewieście Szyndlera nie
może wstrzymać się od uwagi, że ten artysta jest urodzonym portrecistą kobiet,
i to przeważnie kobiet młodych, pięknych i wytwornych. Ale kto pozna z kolei
jego portrety męzkie, musi sąd swój rozszerzyć i przyznać, że artysta ogarnia
całą skalę malarstwa portretowego, od tonów najmiększych, najpieściwszych do
bardzo silnych, energicznych, prawie szorstkich [...]. Wszystkie jego portrety
niewieście tchną wielkim wykwintem oraz doskonale przezeń odczutą »kobie-
cością«"W Malarz otrzymywał więc kolejne zamówienia na reprezentacyjne

25 A. Wójcik, Dramat w haremie - Dziewczyna w kipieli. Wokół obraza Pantaleona Szyndlera,
„Biuletyn Historii Sztuki", 76, 2014, nr 2, s. 219-240.
26 -Exp/icaf/on, Paris 1881, s. 205. Obraz znany obecnie jako Mcwo/nica.
27 W. Marrene-Morzkowska, Z pracowni niaiarskic/i. /., s. 9.
28 k Wiercińska, Katalog prac wystawionych, s. 372.
29 Ibidem, s. 372-373.
30 W. Gomulicki, Pantaleon Szyndler, „Życie i Sztuka"[Ilustrowany dodatek „Kraju"!, 1905, nr 6,
s-4-
31 Własność Muzeum Narodowego w Warszawie (dalej: MNW), MP 736.
32 W. Marrene-Morzkowska, Zpracowni malarskich. P, s. 9.
33 Explication, Paris 1877, s. 254; 1878, s. 182; 1879, s. 235,399; 1880, s. 354; 1881, s. 205; 1882, s. 217.
34 Własność MNW MP 729.
35 W. Gomulicki, Pantaleon Szyndler, „Wędrowiec", 38,1900, nr 19, s. 367.

238

ARTYKUŁY

Agata Wójcik