DOI Artikel:
Wójcik, Agata: Akt w malarstwie XIX wieku a fotografia i pornografia: Przypadek Pantaleona Szyndlera
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.31348#0246
ca
10. Jean Geiser, karta pocz-
towa zatytułowana to danse
do yenfre. Wg <https://com-
mons.wikimedia.org/wiki/
Fite:Jean_Geiser_-_227_ta_
danse_du_ventre.jpg>
11. Jean Agetou, karta
pocztowa, modetka Fer-
nande Barrey. Wg <https://
en.wikipedia.org/wiki/
Jean_Ag%C3%A9tou#/me-
dia/Fite:Agetou2.jpg
zob. ii. 3) kobieta siedzi
na poduszkach i leniwie
podpiera głowę, podob-
nie jak czyni to dziew-
czyna na fotografii Jean
Geisera (karta pocztowa
zatytułowana AiaMrast/Me
cńez eLe; ił. 9). Z kolei
odaliska namalowana
w roku 1872 (zob. il. 1)
podnosi ręce z woalem
w tanecznym geście zbli-
żonym do ruchu kobiety
z innej karty pocztowej
wydanej przez Geisera
zatytułowanej Lu dunse
du veutre (il. 10).
Sądzę, że na podsta-
wie powyższych porów-
nań można przypuszczać, iż malarz inspirował się tego typu fotografiami, jednakże
nie korzystał raczej z typów urody, jaki prezentowały wschodnie smagłe kobiety.
Wyjątkiem w jego twórczości jest czarnoskóra Syngrdezłu grająca na bębenku.
Szyndler, podobnie jak wielu malarzy orientalistów, wolał ukazywać gładkie, por-
celanowe ciała. Pisano o nim, że: „dawał postaci o rozlanych kształtach, miękkie
odaliski haremowe, malowane w ciepłej tonacji barw, gładko, emaliowane raczej
farbą, całe jednostajne w kolorze"^.
Tworząc akty, Szyndler mógł także inspirować się pocztówkami pornograficzny-
mi. Interesujące może być zestawienie na przykład aktów malarskich z fotografiami
erotycznymi Jeana Agełou, który często stylizował swoje modelki, w tym nierzadko
pozującą mu Fernande Barrey, na wschodnie odaliski i utrwalał je w orientalnej
scenografii (il. 11). Sądzę, że właśnie z tego typu fotografii Szyndler mógł zaczerpnąć
charakterystyczne dla jego kobiet miękkie kształty, pełne piersi, jasną nieskazitelną
karnację, pełne słodyczy twarze o dziewczęcych rysach, bujne kręcone włosy.
Innym rodzajem fotografii, w której Szyndler mógł znaleźć zarówno typ
urody, jakiemu był przychylny, wschodnie rekwizyty, jak i taneczne pozy i gesty,
były zdjęcia tancerek orientalnych, które podbijały serca publiczności w końcu
XIX wieku, wpisując się w ówczesną modę na kabarety, cafe-koncerty, kankana
itp. Początkowo były to artystki pochodzenia wschodniego, jednakże szybko
zastąpiły je tancerki europejskie i amerykańskie, które, ubrane w orientalne,
nacechowane erotyzmem stroje, prezentowały tańce stylizowane na wschod-
nie. Najsłynniejszą z nich, jednak nie pierwszą i nie jedyną, była bez wątpienia
Mata Hari. Na liście „orientalnych" tancerek przełomu XIX i XX wieku możemy
umieści - Carolinę Otero, Ninę Barkis, Margot Dervilliers, Fritzi von Derra,
Tamarę de Svirsky, La Sylphe, Maud Allan, Nan Aspinwall czy Ruth Saint De-
nis. Kariera niektórych z nich stała na pograniczu pracy artystycznej i profesji
kurtyzany (Mata Hari, Carolina Otero). Wszystkie chętnie fotografowały się
57 K. Daniłowicz-Strzelbicki, Francuzek Żmarko, s. 33.
244
ARTYKUŁY
Agata Wójcik
10. Jean Geiser, karta pocz-
towa zatytułowana to danse
do yenfre. Wg <https://com-
mons.wikimedia.org/wiki/
Fite:Jean_Geiser_-_227_ta_
danse_du_ventre.jpg>
11. Jean Agetou, karta
pocztowa, modetka Fer-
nande Barrey. Wg <https://
en.wikipedia.org/wiki/
Jean_Ag%C3%A9tou#/me-
dia/Fite:Agetou2.jpg
zob. ii. 3) kobieta siedzi
na poduszkach i leniwie
podpiera głowę, podob-
nie jak czyni to dziew-
czyna na fotografii Jean
Geisera (karta pocztowa
zatytułowana AiaMrast/Me
cńez eLe; ił. 9). Z kolei
odaliska namalowana
w roku 1872 (zob. il. 1)
podnosi ręce z woalem
w tanecznym geście zbli-
żonym do ruchu kobiety
z innej karty pocztowej
wydanej przez Geisera
zatytułowanej Lu dunse
du veutre (il. 10).
Sądzę, że na podsta-
wie powyższych porów-
nań można przypuszczać, iż malarz inspirował się tego typu fotografiami, jednakże
nie korzystał raczej z typów urody, jaki prezentowały wschodnie smagłe kobiety.
Wyjątkiem w jego twórczości jest czarnoskóra Syngrdezłu grająca na bębenku.
Szyndler, podobnie jak wielu malarzy orientalistów, wolał ukazywać gładkie, por-
celanowe ciała. Pisano o nim, że: „dawał postaci o rozlanych kształtach, miękkie
odaliski haremowe, malowane w ciepłej tonacji barw, gładko, emaliowane raczej
farbą, całe jednostajne w kolorze"^.
Tworząc akty, Szyndler mógł także inspirować się pocztówkami pornograficzny-
mi. Interesujące może być zestawienie na przykład aktów malarskich z fotografiami
erotycznymi Jeana Agełou, który często stylizował swoje modelki, w tym nierzadko
pozującą mu Fernande Barrey, na wschodnie odaliski i utrwalał je w orientalnej
scenografii (il. 11). Sądzę, że właśnie z tego typu fotografii Szyndler mógł zaczerpnąć
charakterystyczne dla jego kobiet miękkie kształty, pełne piersi, jasną nieskazitelną
karnację, pełne słodyczy twarze o dziewczęcych rysach, bujne kręcone włosy.
Innym rodzajem fotografii, w której Szyndler mógł znaleźć zarówno typ
urody, jakiemu był przychylny, wschodnie rekwizyty, jak i taneczne pozy i gesty,
były zdjęcia tancerek orientalnych, które podbijały serca publiczności w końcu
XIX wieku, wpisując się w ówczesną modę na kabarety, cafe-koncerty, kankana
itp. Początkowo były to artystki pochodzenia wschodniego, jednakże szybko
zastąpiły je tancerki europejskie i amerykańskie, które, ubrane w orientalne,
nacechowane erotyzmem stroje, prezentowały tańce stylizowane na wschod-
nie. Najsłynniejszą z nich, jednak nie pierwszą i nie jedyną, była bez wątpienia
Mata Hari. Na liście „orientalnych" tancerek przełomu XIX i XX wieku możemy
umieści - Carolinę Otero, Ninę Barkis, Margot Dervilliers, Fritzi von Derra,
Tamarę de Svirsky, La Sylphe, Maud Allan, Nan Aspinwall czy Ruth Saint De-
nis. Kariera niektórych z nich stała na pograniczu pracy artystycznej i profesji
kurtyzany (Mata Hari, Carolina Otero). Wszystkie chętnie fotografowały się
57 K. Daniłowicz-Strzelbicki, Francuzek Żmarko, s. 33.
244
ARTYKUŁY
Agata Wójcik