Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

zakończone jest wyborem literatury oraz indeksem. Literaturę dobrano w taki
sposób, by jak najpełniej przedstawić zakres badań i podsunąć podstawowe
wskazówki. Dużą zaletą jest cezura czasowa, jaką Autorzy przyjęli przy wyborze
prac, ponieważ stosunkowo nieliczne z pośród nich zostały wydane przed latami
dziewięćdziesiątymi XX wieku.
Publikacja, mimo pewnych braków, jest niezwykle ważna, ponieważ ukazano
w niej po raz pierwszy syntetyczny obraz Europy Centralnej od jej chrześcijań-
skich początków po wiek XIII. Autorzy podjęli się niełatwego zadania ukazania
czterech wieków historii ziem Czech, Polski i Węgier od ich powstania jako
struktur wczesnopaństwowych po uformowanie się feudalnych organizmów.
To najbardziej dynamiczny okres, w czasie którego zostały przewartościowane
wszystkie aspekty i elementy społeczne oraz jednostkowe. Analiza historyczna
Młodszej Europy na tle Europy Zachodniej pokazuje jej zaskakującą koherent-
ność. Decyzje o istotnych aktach - chrzty, małżeństwa, sojusze - nie dość, że
były podejmowane przez władców w podobnych momentach historii ogólnej,
to także w tych samych chwilach historii własnej. Jednak bliższe przyjrzenie się
poszczególnym procesom historycznym zachodzącym we władztwach i społe-
czeństwach ujawnia ich wyjątkową heterogeniczność. Efekty decyzji monarchów
okazują się za każdym razem odmienne, i w Czechach, i w Polsce, i na Węgrzech,
prowadząc z kolei do nowych rozwiązań. Ta właśnie „różnorodna spójność" jest
najbardziej charakterystyczną cechą tej części Europy i jej historii. #

278

RECENZJE ) OMÓWtENtA

Marta Gra czyń ska