Modus: Prace z historii sztuki (15.2015)

Wymienione publikacje, jak również wystawy i konferencje, można uznać za
symptomy zdecydowanie rosnącego w ostatnich latach zainteresowania krakow-
skim dziedzictwem dwudziestolecia międzywojennego - i to nie tylko w środo-
wiskach naukowych, ale także w szerszych kręgach miłośników i mieszkańców
miasta. Książka Barbary Zbroi jest adresowana do wszystkich tych grup czytel-
ników - Autorka określa ją jako rodzaj katalogu obiektów, który może służyć za
przewodnik, a jednocześnie stawia sobie za cel poszerzenie i uzupełnienie do-
tychczasowego stanu badań nad krakowską architekturą międzywojnia (s. 9-11).
Omawiana publikacja ma zatem służyć postawionej na wysokim poziomie po-
pularyzacji wiedzy, jednocześnie prezentując po raz pierwszy wyniki szeroko
zakrojonych, gruntownych badań archiwalnych Autorki (praca oparta jest przede
wszystkim na aktach Budownictwa Miejskiego przechowywanych w Archiwum
Narodowym w Krakowie, z którym Zbroja jest związana zawodowo, a także na
kwerendzie w prasie z epoki i na przekazach ustnych). Koncepcja ta może wyda-
wać się słuszna, jednak sposób, w jaki została zrealizowana, ogranicza naukową
wartość wydawnictwa.
Publikację otwiera przedmowa pióra prof. Jacka Purchli, a po niej następuje
krótkie słowo wstępne Autorki oraz kilkunastostronicowy rozdział zatytułowany
Arcńńekńtm 77 Rzeczypospolitej w Krakowie. Zasadniczą część książki stanowi
katalog obiektów, na który składa się 101 pozycji w układzie chronologicznym. Za-
wiera on podstawowe dane dotyczące budynków (adres, czas powstania, nazwisko
projektanta) oraz niedługie, lecz wszechstronne noty na ich temat (uwzględniające
historię powstania, informacje o projektantach, budowniczych i inwestorach, opi-
sy architektury, uwagi na temat stylu i dekoracji, a czasem też aktualnego stanu
budowli). Każdej z not towarzyszy bardzo dobrej jakości materiał ilustracyjny -
zdjęcia współczesne autorstwa Mariusza Bembenka, fotografie archiwalne i re-
produkcje projektów architektonicznych. Korzystanie z katalogu ułatwia indeks
nazwisk, zaś w wykazie źródeł wymienione są archiwalia i literatura przedmiotu,
wykorzystane przez Autorkę podczas tworzenia każdej z pozycji. Niestety, brak
tradycyjnych przypisów w tej części publikacji sprawia, że czytelnik nie ma moż-
liwości połączenia poszczególnych danych i stwierdzeń Autorki ze źródłami, na
których zostały oparte. Stanowi to istotny problem szczególnie w tych - wcale
nierzadkich - przypadkach, gdy Zbroja w swych notach znacząco zmienia dato-
wanie lub atrybucję budynków. Dotyczy to na przykład willi Marii i Antoniego
Lewalskich przy ulicy Krupniczej, której fasadę uznawano dotychczas za dzieło
Izydora GoldbergaT Zbroja pisze: „Najnowsze kwerendy archiwalne dowiodły
jednak ponad wszelką wątpliwość, iż autorami willi są Ludwik Wojtyczko i Sta-
nisław Filipkiewicz" (s. 58). Autorka nie informuje jednak, na jakiej podstawie
uzyskała tę pewność. Taki sposób prezentacji wyników badań zdecydowanie
utrudnia korzystanie z nich i odnoszenie się do nowych ustaleń.
Niemniej jednak wartość materiału zawartego w katalogu jest ogromna. Na-
leży docenić nie tylko gruntowność przeprowadzonej przez Zbroję kwerendy
archiwalnej, ale także szeroki zakres podjętych badań: prócz powszechnie cenio-
nych i często uwzględnianych we wcześniejszej literaturze gmachów publicznych
szczególną uwagę Autorka poświęca architekturze mieszkaniowej. Prezentuje jej
6 M. Wiśniewski, Łarfwik Wojtyczko. Krokowski arckitekt i konserwator zakytków pierwszej ponowy
XX wieka, Kraków 2003, s. 228.

280

RECENZJE ) OMÓWtENtA

Maria Jastrzębska, Kamita Twardowska