DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.41972#0067
Królowa czy podkanclerzyna
63
autorstwo projektu kościoła kar-
melitanek bosych we Lwowie,
z roku 164231, ale zwłaszcza
udokumentowaną modyfikac-
ję zatwierdzonych w Rzymie
wzorcowych planów kościoła
karmelitów bosych w Warsza-
wie, przypadającą na czas oko-
ło połowy 1643 roku32.
Zasadniczą jednak okolicz-
nością, jaka zaważyła na pro-
gramie artystycznym i ideowym
dekoracji ołtarza projektowanej
przez Gisleniego był świeży po-
byt artysty we Włoszech, za-
pewne także w rodzinnym Rzy-
mie, skąd powrócił w czerwcu
1643 roku33. W tym właśnie
czasie, w połowie lat czterdzie-
stych, ukształtował się na dob-
re w Wiecznym Mieście, w krę-
gu twórczości Berniniego, no-
wy sposób ukazywania śmier-
ci, nie tylko jako czynnika de-
strukcji lecz przeciwnie, jako
elementu uwydatniającego
prawdę o osobie zmarłej, a za-
razem swoistego generatora III-3. A. Sacchi, katafalk wystawiony w kościele delGesu
nieśmiertelności. Tak bowiem w Rzymie w 1639 roku. Miedzioryt G. Yaldora
należy odczytywać aktywną
rolę ożywionych szkieletów m.in. w projektowanych przez Berniniego epitafiach: Ippo-
lita Merendy w kościele S. Giacomo alla Lungara (1640-1641) i Alessandra Valtriniego
w bazylice S. Lorenzo in Damaso (1641, ii. III—2)34, a także w powstałym w jego kręgu
31 Datowanie zob. Wanat, op. cit., s. 646-647, atrybucja T. Mańkowski, Fabrica ecclesiae, Warszawa 1946,
s. 45.
32 Zob. S. Mossakowski, Projekt kościoła karmelitów bosych w Warszawie autorstwa Giomnniego Battisty
Gisleniego, „Biuletyn Historii Sztuki”, 59, 1997, s. 92-103.
33 O pobycie tym informuje sam artysta przy okazji wyliczania po śmierci Władysława IV zaległych należno-
ści: ,JVel anno 1643 nel mese di Giugno tornando d’ltalia et havendo condotto alcuni vertuosi per seryizio
della Capella Regia et revisto li conti S. Mta mi resto debitore fiorini ąuatro cento di moneta polaca" (AGAD
w Warszawie, Extranea IX, 81, rolka 55). Wypis zawdzięczam uprzejmości dr Hanny Samsonowiczowej.
34 Zob. Panofsky, op. cit., s. 221-226, ii. 2-3; idem, Tomb Sculpture. Four Lectures on Its ChangingAspects
JfomAncient Egipt to Bernini, New York 1964, s. 94; R. Wittkower, Bernini. The Sculptor ojthe Roman Baroąue,
63
autorstwo projektu kościoła kar-
melitanek bosych we Lwowie,
z roku 164231, ale zwłaszcza
udokumentowaną modyfikac-
ję zatwierdzonych w Rzymie
wzorcowych planów kościoła
karmelitów bosych w Warsza-
wie, przypadającą na czas oko-
ło połowy 1643 roku32.
Zasadniczą jednak okolicz-
nością, jaka zaważyła na pro-
gramie artystycznym i ideowym
dekoracji ołtarza projektowanej
przez Gisleniego był świeży po-
byt artysty we Włoszech, za-
pewne także w rodzinnym Rzy-
mie, skąd powrócił w czerwcu
1643 roku33. W tym właśnie
czasie, w połowie lat czterdzie-
stych, ukształtował się na dob-
re w Wiecznym Mieście, w krę-
gu twórczości Berniniego, no-
wy sposób ukazywania śmier-
ci, nie tylko jako czynnika de-
strukcji lecz przeciwnie, jako
elementu uwydatniającego
prawdę o osobie zmarłej, a za-
razem swoistego generatora III-3. A. Sacchi, katafalk wystawiony w kościele delGesu
nieśmiertelności. Tak bowiem w Rzymie w 1639 roku. Miedzioryt G. Yaldora
należy odczytywać aktywną
rolę ożywionych szkieletów m.in. w projektowanych przez Berniniego epitafiach: Ippo-
lita Merendy w kościele S. Giacomo alla Lungara (1640-1641) i Alessandra Valtriniego
w bazylice S. Lorenzo in Damaso (1641, ii. III—2)34, a także w powstałym w jego kręgu
31 Datowanie zob. Wanat, op. cit., s. 646-647, atrybucja T. Mańkowski, Fabrica ecclesiae, Warszawa 1946,
s. 45.
32 Zob. S. Mossakowski, Projekt kościoła karmelitów bosych w Warszawie autorstwa Giomnniego Battisty
Gisleniego, „Biuletyn Historii Sztuki”, 59, 1997, s. 92-103.
33 O pobycie tym informuje sam artysta przy okazji wyliczania po śmierci Władysława IV zaległych należno-
ści: ,JVel anno 1643 nel mese di Giugno tornando d’ltalia et havendo condotto alcuni vertuosi per seryizio
della Capella Regia et revisto li conti S. Mta mi resto debitore fiorini ąuatro cento di moneta polaca" (AGAD
w Warszawie, Extranea IX, 81, rolka 55). Wypis zawdzięczam uprzejmości dr Hanny Samsonowiczowej.
34 Zob. Panofsky, op. cit., s. 221-226, ii. 2-3; idem, Tomb Sculpture. Four Lectures on Its ChangingAspects
JfomAncient Egipt to Bernini, New York 1964, s. 94; R. Wittkower, Bernini. The Sculptor ojthe Roman Baroąue,