DOI Artikel:
Kobe, Rainer: Eine Deutung des Danziger Deckengemäldes von Isaac von den Blocke im Germanischen Nationalmuseum in Nürnberg
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.28102#0052
Rainer Kobe
wiinschte. Der Inhalt war das private Bekenntnis des Auftraggebers fiir seine
persónliche Umgebung. Er konnte sich damit ais wirtschaftlich erfolgreicher,
aber auch ais frommer und gebildeter Mann zeigen, sich selbst zum Andenken
und seinen Nachfahren zur standigen Mahnung.
Isaac von den Blocke schuf mit dem Deckengemalde ein in den allgemein
reformatorischen Kontext und in die moralisierende Atmosphare Danzigs
passendes, ansonsten konfessionell weitgehend ungebundenes Werk.
Znaczenie gdańskiego stropu Izaaka von den Blocke z Germańskiego
Muzeum Narodowego w Norymberdze
Od niemal stulecia (od roku 1917) w zbiorach Germańskiego Muzeum Narodowe-
go (Germanisches Nationalmuseum) przechowywane jest „dziewięciopolowe malo-
widło stropowe ze scenami alegorycznymi i biblijnymi”, dzieło gdańskiego malarza
Izaaka von den Blocke. Nikt nie podjął dotychczas próby interpretacji programu tego
cyklu malarskiego, którego pochodzenie jest niejasne90. Ustalony w artykule związek
pomiędzy trzema kompozycjami stropowymi a serią rycin poświęconych etyce pracy
Philipa Gallego wyjaśnia nie tylko sens tych trzech malowideł, ale jest także kluczem
do interpretacji całego cyklu. Pozwala to wyciągnąć, także wnioski co do osoby zle-
ceniodawcy i konceptora, a co za tym idzie, także co do pierwotnej lokalizacji dzieła.
O ile sześć zewnętrznych kompozycji alegorycznych poświęconych jest kwe-
stiom etyki pracy - pilność i owoce pracy ludzkiej przedstawiono po jednej stronie,
a lenistwo i jego gorzkie skutki po drugiej - o tyle trzy obrazy środkowe odwołują się
do Biblii i, co zostało szczególnie podkreślone, do osoby Chrystusa.
Znaczenie górnego z trzech środkowych obrazów wynika z tematu ukazującego
króla klęczącego w kościele i towarzyszącego tekstu z Drugiej Księgi Kronik (2 Krn
1, 11). To dokonujące się z bożym błogosławieństwem wydźwignięcie do bogactwa
i czci sprawiedliwego i wspierającego prawdziwą wiarę męża, w tym przypadku króla
Salomona. Ukazując żydowskie ceremoniały, malarz, czy raczej konceptor, nawiązu-
je do konfliktu z lat 1612/13 pomiędzy gdańskimi luteranami i kalwinami o właści-
we formy liturgii. Architektura kościoła ukazanego na malowidle wykazuje związki
malarza z działającymi w Gdańsku w latach dziewięćdziesiątych XVI w. niderlandzki-
mi malarzami Hansem i Paulem Vredemanem de Vries oraz Hendrickiem Aertsem.
Dolny obraz środkowy ukazuje zapowiedź rozpadu państwa według Pierw-
szej Księgi Królewskiej (1 Kri 11, 11-13), spowodowaną przyzwoleniem Salomona
na oddawanie czci obcym bogom. W niewielkich scenkach drugoplanowych jesz-
cze raz poruszona została tematyka obrazów zewnętrznych: pilność i bezczynność.
Głównym tematem centralnego tonda jest historia z Ewangelii św. Mateusza, w której
90 [Red.] Der polnische Kunsthistoriker Marcin Kaleciński, behandelt in seinem gerade
erschienenen Buch, Marcin Kaleciński, Mity Gdańska. Antyk w publicznej sztuce protestanckiej
res publiki, Gdańsk 2011, S. 207-213, ebenfalls das Danziger Deckengemalde im GNM. Beide
Autoren wussten wahrend der Bearbeitung nicht von der jeweils anderen Untersuchung.
46
wiinschte. Der Inhalt war das private Bekenntnis des Auftraggebers fiir seine
persónliche Umgebung. Er konnte sich damit ais wirtschaftlich erfolgreicher,
aber auch ais frommer und gebildeter Mann zeigen, sich selbst zum Andenken
und seinen Nachfahren zur standigen Mahnung.
Isaac von den Blocke schuf mit dem Deckengemalde ein in den allgemein
reformatorischen Kontext und in die moralisierende Atmosphare Danzigs
passendes, ansonsten konfessionell weitgehend ungebundenes Werk.
Znaczenie gdańskiego stropu Izaaka von den Blocke z Germańskiego
Muzeum Narodowego w Norymberdze
Od niemal stulecia (od roku 1917) w zbiorach Germańskiego Muzeum Narodowe-
go (Germanisches Nationalmuseum) przechowywane jest „dziewięciopolowe malo-
widło stropowe ze scenami alegorycznymi i biblijnymi”, dzieło gdańskiego malarza
Izaaka von den Blocke. Nikt nie podjął dotychczas próby interpretacji programu tego
cyklu malarskiego, którego pochodzenie jest niejasne90. Ustalony w artykule związek
pomiędzy trzema kompozycjami stropowymi a serią rycin poświęconych etyce pracy
Philipa Gallego wyjaśnia nie tylko sens tych trzech malowideł, ale jest także kluczem
do interpretacji całego cyklu. Pozwala to wyciągnąć, także wnioski co do osoby zle-
ceniodawcy i konceptora, a co za tym idzie, także co do pierwotnej lokalizacji dzieła.
O ile sześć zewnętrznych kompozycji alegorycznych poświęconych jest kwe-
stiom etyki pracy - pilność i owoce pracy ludzkiej przedstawiono po jednej stronie,
a lenistwo i jego gorzkie skutki po drugiej - o tyle trzy obrazy środkowe odwołują się
do Biblii i, co zostało szczególnie podkreślone, do osoby Chrystusa.
Znaczenie górnego z trzech środkowych obrazów wynika z tematu ukazującego
króla klęczącego w kościele i towarzyszącego tekstu z Drugiej Księgi Kronik (2 Krn
1, 11). To dokonujące się z bożym błogosławieństwem wydźwignięcie do bogactwa
i czci sprawiedliwego i wspierającego prawdziwą wiarę męża, w tym przypadku króla
Salomona. Ukazując żydowskie ceremoniały, malarz, czy raczej konceptor, nawiązu-
je do konfliktu z lat 1612/13 pomiędzy gdańskimi luteranami i kalwinami o właści-
we formy liturgii. Architektura kościoła ukazanego na malowidle wykazuje związki
malarza z działającymi w Gdańsku w latach dziewięćdziesiątych XVI w. niderlandzki-
mi malarzami Hansem i Paulem Vredemanem de Vries oraz Hendrickiem Aertsem.
Dolny obraz środkowy ukazuje zapowiedź rozpadu państwa według Pierw-
szej Księgi Królewskiej (1 Kri 11, 11-13), spowodowaną przyzwoleniem Salomona
na oddawanie czci obcym bogom. W niewielkich scenkach drugoplanowych jesz-
cze raz poruszona została tematyka obrazów zewnętrznych: pilność i bezczynność.
Głównym tematem centralnego tonda jest historia z Ewangelii św. Mateusza, w której
90 [Red.] Der polnische Kunsthistoriker Marcin Kaleciński, behandelt in seinem gerade
erschienenen Buch, Marcin Kaleciński, Mity Gdańska. Antyk w publicznej sztuce protestanckiej
res publiki, Gdańsk 2011, S. 207-213, ebenfalls das Danziger Deckengemalde im GNM. Beide
Autoren wussten wahrend der Bearbeitung nicht von der jeweils anderen Untersuchung.
46