DOI article:
Kaleciński, Marcin: Gdańska Fontanna Neptuna
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.43645#0093
Marcin Kaleciński
Gdańska Fontanna Neptuna
Historia. Osoba twórcy
Przegląd literatury poświęconej fontannie (il. 1) pozwoli nam na wstępie od-
nieść się do kwestii jej autorstwa. Najstarsza sugestia atrybucyjna pojawiła się
w pracy Theodora Hirscha z 1852 r., w której wysunął hipotezę, że rzeźbę mógł
wykonać Adriaen de Vries lub jego warsztat1. Georg Cuny w trzechsetną rocz-
nicę ustawienia fontanny przed Dworem Artusa wskazał jako jej możliwych
autorów Hansa Reichlego lub Adriaena de Vriesa2. W 1937 r. opublikowano
kluczowy artykuł Helmuta Carla dotyczący historii gdańskiej fontanny3. Carl,
wykorzystując materiały źródłowe, wskazał zarówno na okoliczności i datę
powstania fontanny, jak i na autorstwo Petera Husena4, modelarza, który
za swoje dzieło otrzymał z kasy miejskiej wynagrodzenie. Autora kamien-
nego wodotrysku, trzonu i czaszy fontanny Carl widział w Abrahamie van den
Blocke. Ustalenia Carla zostały przyjęte przez część polskich powojennych
autorów, pozostali wskazują, że rzeźbę odlał Peter Husen w pracowni Gerdta
Benningsena5. Odrębne miejsce zajmuje opinia Haliny Sikorskiej, która w nie-
opublikowanym tekście sugerowała, że autorem całej Fontanny Neptuna jest
Abraham van den Blocke6, jednakże teza artykułu została od razu zanegowana,
a on sam nie doczekał się druku.
Nowe światło na osobę twórcy figury Neptuna rzucił wybitny znawca
rzeźby doby manieryzmu, Lars Olof Larsson. Podejmując zagadnienie rzeź-
by powstającej w kręgu duńskiego mecenatu królewskiego w XVI i XVII w.,
1 Theodor Hirsch, Zur Kunstgeschichte Danzigs. Der Springsbrunnen auf dem Langen
Markte, „Neue Preussische Provinzblatter” 1852, Bd. 2, s. 161 -169. Tezę o autorstwie Adriaena
de Vriesa podtrzymywali Conrad Buchwald, Adriaen de Vries, Breslau 1899, s. 74-83; Jan
Kilarski, Gdańsk, Poznań 1937, s. 141.
2 Georg Cuny, Der Neptunbrunnen in Danzig - 300 Jahre alt, „Mitteilungen des Westpreus-
sischen Geschichtsvereins” 1934, s. 35-37.
3 Helmut Carl, Der Neptunbrunnen auf dem Langen Markte zu Danzig. Seine Entstehung
und Geschichte von Helmut Carl, „Zeitschrift fur Kunstgeschichte” 1935, H. 6, s. 147-166.
4 W rachunkach nazwisko to pojawia się w formie Petter Huson (Husson), Peter Husen
(Husson), ibidem, s. 164-165.
5 Lech Krzyżanowski, Gdańsk, Warszawa 1977, s. 111; Mariusz Karpowicz, Barok w Polsce,
Warszawa 1988, s. 284-285. Na uwagę zasługuje jedyna dotychczas monografia fontanny,
zob. Wacław Strzelecki, Gdańska Studnia Neptuna, Warszawa 1959.
6 Halina Sikorska, Twórca posągu Neptuna w Gdańsku, s. 12-16, mps; zob. Jerzy Stankie-
wicz, Recenzja artykułu H. Sikorskiej „Twórca posągu Neptuna w Gdańsku”, Gdańsk 1974, mps.
91
Gdańska Fontanna Neptuna
Historia. Osoba twórcy
Przegląd literatury poświęconej fontannie (il. 1) pozwoli nam na wstępie od-
nieść się do kwestii jej autorstwa. Najstarsza sugestia atrybucyjna pojawiła się
w pracy Theodora Hirscha z 1852 r., w której wysunął hipotezę, że rzeźbę mógł
wykonać Adriaen de Vries lub jego warsztat1. Georg Cuny w trzechsetną rocz-
nicę ustawienia fontanny przed Dworem Artusa wskazał jako jej możliwych
autorów Hansa Reichlego lub Adriaena de Vriesa2. W 1937 r. opublikowano
kluczowy artykuł Helmuta Carla dotyczący historii gdańskiej fontanny3. Carl,
wykorzystując materiały źródłowe, wskazał zarówno na okoliczności i datę
powstania fontanny, jak i na autorstwo Petera Husena4, modelarza, który
za swoje dzieło otrzymał z kasy miejskiej wynagrodzenie. Autora kamien-
nego wodotrysku, trzonu i czaszy fontanny Carl widział w Abrahamie van den
Blocke. Ustalenia Carla zostały przyjęte przez część polskich powojennych
autorów, pozostali wskazują, że rzeźbę odlał Peter Husen w pracowni Gerdta
Benningsena5. Odrębne miejsce zajmuje opinia Haliny Sikorskiej, która w nie-
opublikowanym tekście sugerowała, że autorem całej Fontanny Neptuna jest
Abraham van den Blocke6, jednakże teza artykułu została od razu zanegowana,
a on sam nie doczekał się druku.
Nowe światło na osobę twórcy figury Neptuna rzucił wybitny znawca
rzeźby doby manieryzmu, Lars Olof Larsson. Podejmując zagadnienie rzeź-
by powstającej w kręgu duńskiego mecenatu królewskiego w XVI i XVII w.,
1 Theodor Hirsch, Zur Kunstgeschichte Danzigs. Der Springsbrunnen auf dem Langen
Markte, „Neue Preussische Provinzblatter” 1852, Bd. 2, s. 161 -169. Tezę o autorstwie Adriaena
de Vriesa podtrzymywali Conrad Buchwald, Adriaen de Vries, Breslau 1899, s. 74-83; Jan
Kilarski, Gdańsk, Poznań 1937, s. 141.
2 Georg Cuny, Der Neptunbrunnen in Danzig - 300 Jahre alt, „Mitteilungen des Westpreus-
sischen Geschichtsvereins” 1934, s. 35-37.
3 Helmut Carl, Der Neptunbrunnen auf dem Langen Markte zu Danzig. Seine Entstehung
und Geschichte von Helmut Carl, „Zeitschrift fur Kunstgeschichte” 1935, H. 6, s. 147-166.
4 W rachunkach nazwisko to pojawia się w formie Petter Huson (Husson), Peter Husen
(Husson), ibidem, s. 164-165.
5 Lech Krzyżanowski, Gdańsk, Warszawa 1977, s. 111; Mariusz Karpowicz, Barok w Polsce,
Warszawa 1988, s. 284-285. Na uwagę zasługuje jedyna dotychczas monografia fontanny,
zob. Wacław Strzelecki, Gdańska Studnia Neptuna, Warszawa 1959.
6 Halina Sikorska, Twórca posągu Neptuna w Gdańsku, s. 12-16, mps; zob. Jerzy Stankie-
wicz, Recenzja artykułu H. Sikorskiej „Twórca posągu Neptuna w Gdańsku”, Gdańsk 1974, mps.
91