DOI Artikel:
Bladowska, Aurelia: Architektura Szpitala Miejskiego w Gdańsku Wrzeszczu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.43445#0131
W drugiej połowie lat trzydziestych na wzgórzu sąsiadującym z działką szpi-
tala zaaranżowano trasę spacerową dla pacjentów z widokiem na miasto81.
Po wybuchu drugiej wojny światowej nazistowskie władze miasta miały dale-
kosiężne plany rozbudowy kompleksu82. Klęska Niemiec uniemożliwiła realiza-
cję tych spektakularnych pomysłów. Ostatecznie na tyłach szpitala wzniesiono
w latach czterdziestych tymczasowe baraki dla przymusowych robotników oraz
prowizoryczne pawilony na potrzeby uczelni. W czasie wojny na terenie szpi-
tala powstał również (istniejący do dzisiaj) system schronów. Zespół szpitalny
przetrwał zawieruchę wojenną w stosunkowo niezłym stanie83. W wyniku bom-
bardowań w marcu 1945 r. zburzeniu uległy jedynie baraki oddziału dermatolo-
giczno-wenerycznego, położone na zachodnim krańcu działki84.
W marcu 1945 r. szpital przeszedł pod polski zarząd. W dniu 8 paździer-
nika zapadła decyzja o utworzeniu w Gdańsku Akademii Lekarskiej (późniejszej
Akademii Medycznej, obecnie Uniwersytetu Medycznego), dla której szpital miał
stanowić główne zaplecze. W związku z intensywną specjalizacją poszczególnych
gałęzi medycyny kompleks szpitala po 1945 r. był wielokrotnie modernizowany
i przebudowywany na potrzeby zmieniających się oddziałów i klinik85. Remonty
obiektów, zmiany układu wnętrz i przebudowy odbywały się regularnie co kilka lat.
W wyniku braku spójnego programu rozbudowy zespół szpitala dość szybko zatracił
spójność architektoniczną.
81 Archiwum Państwowe w Gdańsku [dalej: APGD], Akta Policji Budowlnej 15/3835,
Zwischen- Gutachten uber den Ausbau der Stadtischen Krankenanstalten in Danzig (Stand der
Arbeiten Ende 1942), s. 12.
82 Wstępny projekt zakładał powiększenie szpitala do 1900 łóżek. Rozbudowa miała zostać
przeprowadzona etapami, w kolejnych dekadach po zakończeniu wojny. Planowano reorga-
nizację klinik i budowę nowych obiektów dla klinik chirurgicznych, oddziału dziecięcego,
kliniki chorób oczu i uszu, kliniki dermatologicznej, oddziału onkologicznego oraz kliniki
szczękowo-dentystycznej. Po zachodniej stronie parceli, na terenie placu sportowego miały
powstać: oddziały zakaźne, pawilony dla gruźlików, klinika chorób nerwowych i nowy Instytut
Patologii. Przewidywano zwiększenie liczby mieszkań dla pracowników, rozbudowę zaplecza
gospodarczego oraz duże zmiany w infrastrukturze szpitala, m.in. budowę podziemnego par-
kingu, zob. APGD, 15/3835, Zwischen-Gutachten..., s. 18-34.
83 Bolesław Hajduk, Tragiczny rok 1945 [w:] Historia Gdańska, t. 4, cz. 2, s. 362.
84 Mirosław Gliński, Jerzy Kukliński, Kronika Gdańska 997-1997, Gdańsk 1998 s. 242;
Grzegorzewski, Akademia..., s. 19.
85 Dla zobrazowania zmian, jakie zaszły w tkance architektonicznej dawnego Szpitala
Miejskiego, wymienię te najważniejsze: rozbudowa gmachu dawnej kostnicy na potrzeby
Zakładu Anatomii Patologicznej w latach 1946-1949 (rozebranego w 2012 r.), budowa bara-
ków w zachodniej części zespołu w latach pięćdziesiątych, otwarcie gmachu sali wykładowej
im. Ludwika Rydygiera w 1951 r., rozbudowa budynku Kliniki Neurologii w latach 1967-1970
(dawny budynek dla chorych pierwszej i drugiej klasy), budowa apteki w 1983 r., wzniesienie
nowego budynku Instytutu Radiologii w 1993 r. oraz kaplicy szpitalnej w 1994 r. W latach
1988-1998 przeprowadzono trójetapową rozbudowę budynku operacyjnego na potrzeby
Instytutów Kardiologii, Kardiochirurgii i Anestezjologii. W ostatnich latach wzniesiono
budynek Kliniki Onkologii i Hematologii Dziecięcej (2003-2004) i pawilon diagnostyczny
(2009-2010).
Architektura
Szpitala
Miejskiego...
125
tala zaaranżowano trasę spacerową dla pacjentów z widokiem na miasto81.
Po wybuchu drugiej wojny światowej nazistowskie władze miasta miały dale-
kosiężne plany rozbudowy kompleksu82. Klęska Niemiec uniemożliwiła realiza-
cję tych spektakularnych pomysłów. Ostatecznie na tyłach szpitala wzniesiono
w latach czterdziestych tymczasowe baraki dla przymusowych robotników oraz
prowizoryczne pawilony na potrzeby uczelni. W czasie wojny na terenie szpi-
tala powstał również (istniejący do dzisiaj) system schronów. Zespół szpitalny
przetrwał zawieruchę wojenną w stosunkowo niezłym stanie83. W wyniku bom-
bardowań w marcu 1945 r. zburzeniu uległy jedynie baraki oddziału dermatolo-
giczno-wenerycznego, położone na zachodnim krańcu działki84.
W marcu 1945 r. szpital przeszedł pod polski zarząd. W dniu 8 paździer-
nika zapadła decyzja o utworzeniu w Gdańsku Akademii Lekarskiej (późniejszej
Akademii Medycznej, obecnie Uniwersytetu Medycznego), dla której szpital miał
stanowić główne zaplecze. W związku z intensywną specjalizacją poszczególnych
gałęzi medycyny kompleks szpitala po 1945 r. był wielokrotnie modernizowany
i przebudowywany na potrzeby zmieniających się oddziałów i klinik85. Remonty
obiektów, zmiany układu wnętrz i przebudowy odbywały się regularnie co kilka lat.
W wyniku braku spójnego programu rozbudowy zespół szpitala dość szybko zatracił
spójność architektoniczną.
81 Archiwum Państwowe w Gdańsku [dalej: APGD], Akta Policji Budowlnej 15/3835,
Zwischen- Gutachten uber den Ausbau der Stadtischen Krankenanstalten in Danzig (Stand der
Arbeiten Ende 1942), s. 12.
82 Wstępny projekt zakładał powiększenie szpitala do 1900 łóżek. Rozbudowa miała zostać
przeprowadzona etapami, w kolejnych dekadach po zakończeniu wojny. Planowano reorga-
nizację klinik i budowę nowych obiektów dla klinik chirurgicznych, oddziału dziecięcego,
kliniki chorób oczu i uszu, kliniki dermatologicznej, oddziału onkologicznego oraz kliniki
szczękowo-dentystycznej. Po zachodniej stronie parceli, na terenie placu sportowego miały
powstać: oddziały zakaźne, pawilony dla gruźlików, klinika chorób nerwowych i nowy Instytut
Patologii. Przewidywano zwiększenie liczby mieszkań dla pracowników, rozbudowę zaplecza
gospodarczego oraz duże zmiany w infrastrukturze szpitala, m.in. budowę podziemnego par-
kingu, zob. APGD, 15/3835, Zwischen-Gutachten..., s. 18-34.
83 Bolesław Hajduk, Tragiczny rok 1945 [w:] Historia Gdańska, t. 4, cz. 2, s. 362.
84 Mirosław Gliński, Jerzy Kukliński, Kronika Gdańska 997-1997, Gdańsk 1998 s. 242;
Grzegorzewski, Akademia..., s. 19.
85 Dla zobrazowania zmian, jakie zaszły w tkance architektonicznej dawnego Szpitala
Miejskiego, wymienię te najważniejsze: rozbudowa gmachu dawnej kostnicy na potrzeby
Zakładu Anatomii Patologicznej w latach 1946-1949 (rozebranego w 2012 r.), budowa bara-
ków w zachodniej części zespołu w latach pięćdziesiątych, otwarcie gmachu sali wykładowej
im. Ludwika Rydygiera w 1951 r., rozbudowa budynku Kliniki Neurologii w latach 1967-1970
(dawny budynek dla chorych pierwszej i drugiej klasy), budowa apteki w 1983 r., wzniesienie
nowego budynku Instytutu Radiologii w 1993 r. oraz kaplicy szpitalnej w 1994 r. W latach
1988-1998 przeprowadzono trójetapową rozbudowę budynku operacyjnego na potrzeby
Instytutów Kardiologii, Kardiochirurgii i Anestezjologii. W ostatnich latach wzniesiono
budynek Kliniki Onkologii i Hematologii Dziecięcej (2003-2004) i pawilon diagnostyczny
(2009-2010).
Architektura
Szpitala
Miejskiego...
125