pierwszych pomysłach architektonicz-
nych widoczne jest dążenie do zamknię-
cia planu budynku w symetrycznym
prostokącie i zaakcentowania znaj-
dującego się w centrum reprezenta-
cyjnego hallu. Tendencję taką można
zauważyć w St. Georges Hall w Liver-
poolu (1841-1845) oraz w paryskim
Pałacu Sprawiedliwości (JPalais de Jus-
tice, 1857-1868), w którym za fasadą
usytuowano reprezentacyjny Vestibule
HarlapA Kolejnym przykładem jest Sąd
Gospodarczy (Tribunal de Commerce)
w Paryżu (1860-1865) - we wnętrzu
auli mającej formę rotundy zwieńczonej
kopułą projektanci stworzyli niezwykłą
kompozycję pnących się w górę klatek
schodowych. Wszystkie te budowle,
chociaż w różnych stylach, miały zawsze jeden zasadniczy plan - symetryczną,
zamkniętą prostokątną formę z centralnie usytuowanym monumentalnym hallem,
z którego przechodziło się do dalszych części budynku.
Takie rozwiązanie zastosował również architekt gdańskiego sądu Eduard Saal.
W 1900 r. w publikacji Handbuch der Architektur (w rozdziale Justizgebaude
in Stuttgart) Theodor von Landauer za godne naśladowania uznaje architekturę
francuską oraz sądy w Lipsku i Monachium41 42. Nikolaus Pevsner w opracowaniu
poświęconym najciekawszym i najlepszym gmachom sądowym podaje jako
wzorcowy przykład sąd w Lipsku43. Nietrudno oprzeć się wrażeniu, że Saal
inspirował się najznakomitszymi wzorami i wymyślone w nich rozwiązania
starał się wykorzystać w swoim projekcie. Należy zauważyć, że architekt zasto-
sował w praktyce wszystkie wytyczne podane w niemieckim podręczniku
architektury. Dołożył wszelkich starań, aby nadać gdańskiemu sądowi tę samą
powagę i monumentalny charakter, którymi odznaczały się znakomite budowle.
Gmach sądu przy ulicy Nowe Ogrody wzniesiono na terenach znajdujących
się poza dawnymi obwałowaniami miejskimi Gdańska. Obszar ten został wybrany
przez władze pruskie jako nowa, reprezentacyjna część miasta, przeznaczona
do rozbudowy. Powstały tam m.in. gmach pruskiej Nadprezydentury (Oberprasi-
dium, 1882-1886, później Senat Wolnego Miasta) oraz gmach władz prowincji
Prusy Zachodnie (Provinzialverwaltung-Landeshaus, 1883, później Yolkstag).
II. 23. Gmach sądu przy ulicy Nowe Ogrody 30/34
(Kónigliche Land- und Amtsgericht), balustrada, 1913,
Das neue Land- und Amtsgerichtgebaude in Danzig,
„Zeitschrift fur Bauwesen” 1913, nr 4-6, s. 215-216
41 Ibidem, s. 56.
42 Handbuch der Architektur, Bd. 4, Entwerfen, Anlage und Einrichtung der Gebaude, Bd. 7.
Halbband: Gebaude fur Verwaltung, Rechtspflege und Gesetzgebund. Militarbauten, hrsg. Josef
Durm, Hermann Ende, Eduard Schmitt, Stuttgart 1900, s. 245.
43 Pevsner, History ofbuilding types..., s. 60.
152
nych widoczne jest dążenie do zamknię-
cia planu budynku w symetrycznym
prostokącie i zaakcentowania znaj-
dującego się w centrum reprezenta-
cyjnego hallu. Tendencję taką można
zauważyć w St. Georges Hall w Liver-
poolu (1841-1845) oraz w paryskim
Pałacu Sprawiedliwości (JPalais de Jus-
tice, 1857-1868), w którym za fasadą
usytuowano reprezentacyjny Vestibule
HarlapA Kolejnym przykładem jest Sąd
Gospodarczy (Tribunal de Commerce)
w Paryżu (1860-1865) - we wnętrzu
auli mającej formę rotundy zwieńczonej
kopułą projektanci stworzyli niezwykłą
kompozycję pnących się w górę klatek
schodowych. Wszystkie te budowle,
chociaż w różnych stylach, miały zawsze jeden zasadniczy plan - symetryczną,
zamkniętą prostokątną formę z centralnie usytuowanym monumentalnym hallem,
z którego przechodziło się do dalszych części budynku.
Takie rozwiązanie zastosował również architekt gdańskiego sądu Eduard Saal.
W 1900 r. w publikacji Handbuch der Architektur (w rozdziale Justizgebaude
in Stuttgart) Theodor von Landauer za godne naśladowania uznaje architekturę
francuską oraz sądy w Lipsku i Monachium41 42. Nikolaus Pevsner w opracowaniu
poświęconym najciekawszym i najlepszym gmachom sądowym podaje jako
wzorcowy przykład sąd w Lipsku43. Nietrudno oprzeć się wrażeniu, że Saal
inspirował się najznakomitszymi wzorami i wymyślone w nich rozwiązania
starał się wykorzystać w swoim projekcie. Należy zauważyć, że architekt zasto-
sował w praktyce wszystkie wytyczne podane w niemieckim podręczniku
architektury. Dołożył wszelkich starań, aby nadać gdańskiemu sądowi tę samą
powagę i monumentalny charakter, którymi odznaczały się znakomite budowle.
Gmach sądu przy ulicy Nowe Ogrody wzniesiono na terenach znajdujących
się poza dawnymi obwałowaniami miejskimi Gdańska. Obszar ten został wybrany
przez władze pruskie jako nowa, reprezentacyjna część miasta, przeznaczona
do rozbudowy. Powstały tam m.in. gmach pruskiej Nadprezydentury (Oberprasi-
dium, 1882-1886, później Senat Wolnego Miasta) oraz gmach władz prowincji
Prusy Zachodnie (Provinzialverwaltung-Landeshaus, 1883, później Yolkstag).
II. 23. Gmach sądu przy ulicy Nowe Ogrody 30/34
(Kónigliche Land- und Amtsgericht), balustrada, 1913,
Das neue Land- und Amtsgerichtgebaude in Danzig,
„Zeitschrift fur Bauwesen” 1913, nr 4-6, s. 215-216
41 Ibidem, s. 56.
42 Handbuch der Architektur, Bd. 4, Entwerfen, Anlage und Einrichtung der Gebaude, Bd. 7.
Halbband: Gebaude fur Verwaltung, Rechtspflege und Gesetzgebund. Militarbauten, hrsg. Josef
Durm, Hermann Ende, Eduard Schmitt, Stuttgart 1900, s. 245.
43 Pevsner, History ofbuilding types..., s. 60.
152