DOI article:
Barczyk, Alina: Rokokwe rzeźby z ogrodzenia pałacu Mniszchów w Gdańsku: autorstwo - styl - program ikonograficzny
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.61185#0026
Alina Barczyk
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Łódzki
ORCID: 0000-0002-6596-8915
Rokokowe rzeźby z ogrodzenia pałacu Mniszchów
w Gdańsku. Autorstwo - styl - program
ikonograficzny
https://doi.org/10.2688 l/porta.2021.20.02
Słowa kluczowe: rzeźba rokokowa, cztery pory roku - ikonografia, architektura rezyden-
cjonalna, Johann Heinrich Meissner, XVIII w., Gdańsk - Długie Ogrody, Pierre Ricaud
de Tirregaille, Mniszchowie
Keywords: rococo sculpture, four seasons - iconography, residential architecture, Johann
Heinrich Meissner, 18th century, Gdańsk - Długie Ogrody Street, Pierre Ricaud Tirregaille
de, Mniszech family
Do najbardziej prestiżowych inwestycji prywatnych w nowożytnym Gdańsku
należała budowa rezydencji marszałka nadwornego koronnego Jerzego Augu-
sta Mniszcha1. W 1751 r. magnat zakupił przy Długich Ogrodach obszar obej-
mujący pięć posesji2, które przekształcił następnie w monumentalne założenie
pałacowo-ogrodowe3. Autorem projektu siedziby - którego przerys znajduje się
1 Historię i genezę form architektonicznych pałacu omówiono w: Alina Barczyk, Rezydencje
rodu Mniszchów w czasach saskich. Historia i treści ideowe architektury, Łódź 2021, s. 222-246.
2 Układ działek udokumentowano na planie Gdańska wykonanym przez Georga
Schmera w 1615 r., przechowywanym w zbiorach Królewskiego Wojskowego Archiwum -
Krigsarkivet w Sztokholmie, zob. Marek Mistewicz, Mosty XVII-wiecznego Gdańska na podstawie
rycin, „Drogownictwo” 2011, nr 10, s. 326. Wśród parcel znajdowały się „nieruchomość z ogrodem
i innymi budynkami” oraz „nieruchomość wraz z całym gruntem i ogrodem zgodnie z dzisiejszymi
granicami”, por. Archiwum Państwowe w Gdańsku, Akta Miasta Gdańska. Księgi gruntowe
(1357-1830), sygn. 300, 32/16, s. 137-138. Całkowita długość pierzei obszaru przejętego przez
Mniszcha wynosiła od strony Długich Ogrodów około 39,8 m, zob. Zofia Maciakowska, Pałac
Jerzego Wandalina Mniszcha w Gdańsku u schyłku XVIII wieku [w:] Studia i materiały do dziejów
domu gdańskiego. Cz. 3, red. Edmund Kizik, Gdańsk-Warszawa 2015, s. 54.
3 W tym samym okresie ukształtowano otoczenie pałacu, obejmujące reprezentacyjny dzie-
dziniec, ogród w typie francuskim oraz oficyny i zabudowania gospodarcze, por. Jacek Friedrich,
Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII w., Gdańsk 1997, s. 297-298; Daniel Chodowiecki,
Danieła Chodowieckiego dziennik z podróży do Gdańska z 1773 roku, oprać. Małgorzata Paszylka,
Gdańsk 2002, s. 44; Maciakowska, Pałac Jerzego..., passim. Dyspozycja przestrzenna założenia
została udokumentowana w źródłach kartograficznych, takich jak plan Paulusa Schmidta z około
1795 r., mapa Gdańska stworzona przez Daniela Buhsego w latach 1863-1868, plan z 1885 r.
wydany przez Geographische Anstalt von Wagner & Debes w Lipsku.
26
Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Łódzki
ORCID: 0000-0002-6596-8915
Rokokowe rzeźby z ogrodzenia pałacu Mniszchów
w Gdańsku. Autorstwo - styl - program
ikonograficzny
https://doi.org/10.2688 l/porta.2021.20.02
Słowa kluczowe: rzeźba rokokowa, cztery pory roku - ikonografia, architektura rezyden-
cjonalna, Johann Heinrich Meissner, XVIII w., Gdańsk - Długie Ogrody, Pierre Ricaud
de Tirregaille, Mniszchowie
Keywords: rococo sculpture, four seasons - iconography, residential architecture, Johann
Heinrich Meissner, 18th century, Gdańsk - Długie Ogrody Street, Pierre Ricaud Tirregaille
de, Mniszech family
Do najbardziej prestiżowych inwestycji prywatnych w nowożytnym Gdańsku
należała budowa rezydencji marszałka nadwornego koronnego Jerzego Augu-
sta Mniszcha1. W 1751 r. magnat zakupił przy Długich Ogrodach obszar obej-
mujący pięć posesji2, które przekształcił następnie w monumentalne założenie
pałacowo-ogrodowe3. Autorem projektu siedziby - którego przerys znajduje się
1 Historię i genezę form architektonicznych pałacu omówiono w: Alina Barczyk, Rezydencje
rodu Mniszchów w czasach saskich. Historia i treści ideowe architektury, Łódź 2021, s. 222-246.
2 Układ działek udokumentowano na planie Gdańska wykonanym przez Georga
Schmera w 1615 r., przechowywanym w zbiorach Królewskiego Wojskowego Archiwum -
Krigsarkivet w Sztokholmie, zob. Marek Mistewicz, Mosty XVII-wiecznego Gdańska na podstawie
rycin, „Drogownictwo” 2011, nr 10, s. 326. Wśród parcel znajdowały się „nieruchomość z ogrodem
i innymi budynkami” oraz „nieruchomość wraz z całym gruntem i ogrodem zgodnie z dzisiejszymi
granicami”, por. Archiwum Państwowe w Gdańsku, Akta Miasta Gdańska. Księgi gruntowe
(1357-1830), sygn. 300, 32/16, s. 137-138. Całkowita długość pierzei obszaru przejętego przez
Mniszcha wynosiła od strony Długich Ogrodów około 39,8 m, zob. Zofia Maciakowska, Pałac
Jerzego Wandalina Mniszcha w Gdańsku u schyłku XVIII wieku [w:] Studia i materiały do dziejów
domu gdańskiego. Cz. 3, red. Edmund Kizik, Gdańsk-Warszawa 2015, s. 54.
3 W tym samym okresie ukształtowano otoczenie pałacu, obejmujące reprezentacyjny dzie-
dziniec, ogród w typie francuskim oraz oficyny i zabudowania gospodarcze, por. Jacek Friedrich,
Gdańskie zabytki architektury do końca XVIII w., Gdańsk 1997, s. 297-298; Daniel Chodowiecki,
Danieła Chodowieckiego dziennik z podróży do Gdańska z 1773 roku, oprać. Małgorzata Paszylka,
Gdańsk 2002, s. 44; Maciakowska, Pałac Jerzego..., passim. Dyspozycja przestrzenna założenia
została udokumentowana w źródłach kartograficznych, takich jak plan Paulusa Schmidta z około
1795 r., mapa Gdańska stworzona przez Daniela Buhsego w latach 1863-1868, plan z 1885 r.
wydany przez Geographische Anstalt von Wagner & Debes w Lipsku.
26