DOI Artikel:
Kuczyńska, Jadwiga: Aprobata i negacja kobiety w sztuce mieszczańskiej późnego średniowiecza
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27407#0025
ROCZNIK! HUMANISTYCZNE
Tom XLI, zeszyt 4 - 1993
JADWIGA KUCZYŃSKA
Lublin
APROBATA I NEGACJA KOBIETY
W SZTUCE MIESZCZAŃSKIEJ PÓŹNEGO ŚREDNIOWIECZA
Studia nad pozycją społeczną kobiety na przestrzeni dziejów obejmują roz-
legły obszar badawczy, wsparty na wielu dziedzinach nauki. Wśród nich ważną
rotę odgrywa historia sztuki. Ikonografia bowiem jest doskonałym źródłem,
przybliżającym nam obraz kobiety widziany oczami współczesnych. W zależ-
ności od epoki bywa świadectwem fascynacji jej osobowością, która zachwyca
bądź też intryguje, a czasem budzi lęk. Jawi się więc idealistyczna wizja młodej
damy godnej czci i uwielbienia'. Kiedy indziej jest to wizja kobiety uwikłanej
w codzienność domowego życia, którą aprobuje bądź z rezygnacją jej się pod-
daje. Nie brak wizerunku kobiety zbuntowanej przeciw ustalonym normom,
czasem niebezpiecznej uwodzicielki, to znów bohaterki zdolnej do najwyższych
poświęceń^. To kilka tylko przykładów z szerokiego wachlarza przedstawień,
w których główną rolę wyznaczono kobiecie.
Obraz kobiety, jej pozycję socjalną w okresie średniowiecza do XV w.
znamy dzięki licznym opracowaniom^. Słabo natomiast zbadano obraz kobiety
' Zagadnienie genezy tego typu przedstawienia kobiety ma już bogatą literaturę. Zob. np.
A. R i e g e r, „/n^ e.i car port, &ma vojirayaiMo" /mage et imaginaire rie ia/emme à travers
t'eninminare <7anj iey cLan^onnierx </e froaLadoar^, „Cahiers de Civilisation médiévale X^-X1L
siècles", 28(1985), nr 4, s. 385-415.
" Licznych przykładów przedstawień kobiety bohaterki dostarcza malarstwo XIX w. Do
najbardziej znanych należy obraz Eugène Delacroix Woino^ć wim/^ca im/ na LaryLariy, namalowa-
ny po rewolucji 1830 r.
Np.: K. B ü c h e r, Die Eraaen/rage im A/iMeiaifer, Tübingen 1910; Materiały kolokwium
w Poitiers na temat „La femme dans les civilisations des X^-XIIL siècle (23-25 wrzesień
1976 r.)", opublikowane w „Cahiers de Civilisation médiévale", 20(1977), zwłaszcza referat
Roberta Fossiera La /emme dan.s /ex .sociétés occi&mtuig.S' oraz Concia.!ion.s Edmonda-René
Labanda; S. H a r k s e n, kobieta w jredniowiecza, przeł. A. Porębska, Warszawa 1975; R.
P e r n o u d, kaingfu w cza^acL La/gzir, przeł. ł. Badowska, Warszawa 1990.
Tom XLI, zeszyt 4 - 1993
JADWIGA KUCZYŃSKA
Lublin
APROBATA I NEGACJA KOBIETY
W SZTUCE MIESZCZAŃSKIEJ PÓŹNEGO ŚREDNIOWIECZA
Studia nad pozycją społeczną kobiety na przestrzeni dziejów obejmują roz-
legły obszar badawczy, wsparty na wielu dziedzinach nauki. Wśród nich ważną
rotę odgrywa historia sztuki. Ikonografia bowiem jest doskonałym źródłem,
przybliżającym nam obraz kobiety widziany oczami współczesnych. W zależ-
ności od epoki bywa świadectwem fascynacji jej osobowością, która zachwyca
bądź też intryguje, a czasem budzi lęk. Jawi się więc idealistyczna wizja młodej
damy godnej czci i uwielbienia'. Kiedy indziej jest to wizja kobiety uwikłanej
w codzienność domowego życia, którą aprobuje bądź z rezygnacją jej się pod-
daje. Nie brak wizerunku kobiety zbuntowanej przeciw ustalonym normom,
czasem niebezpiecznej uwodzicielki, to znów bohaterki zdolnej do najwyższych
poświęceń^. To kilka tylko przykładów z szerokiego wachlarza przedstawień,
w których główną rolę wyznaczono kobiecie.
Obraz kobiety, jej pozycję socjalną w okresie średniowiecza do XV w.
znamy dzięki licznym opracowaniom^. Słabo natomiast zbadano obraz kobiety
' Zagadnienie genezy tego typu przedstawienia kobiety ma już bogatą literaturę. Zob. np.
A. R i e g e r, „/n^ e.i car port, &ma vojirayaiMo" /mage et imaginaire rie ia/emme à travers
t'eninminare <7anj iey cLan^onnierx </e froaLadoar^, „Cahiers de Civilisation médiévale X^-X1L
siècles", 28(1985), nr 4, s. 385-415.
" Licznych przykładów przedstawień kobiety bohaterki dostarcza malarstwo XIX w. Do
najbardziej znanych należy obraz Eugène Delacroix Woino^ć wim/^ca im/ na LaryLariy, namalowa-
ny po rewolucji 1830 r.
Np.: K. B ü c h e r, Die Eraaen/rage im A/iMeiaifer, Tübingen 1910; Materiały kolokwium
w Poitiers na temat „La femme dans les civilisations des X^-XIIL siècle (23-25 wrzesień
1976 r.)", opublikowane w „Cahiers de Civilisation médiévale", 20(1977), zwłaszcza referat
Roberta Fossiera La /emme dan.s /ex .sociétés occi&mtuig.S' oraz Concia.!ion.s Edmonda-René
Labanda; S. H a r k s e n, kobieta w jredniowiecza, przeł. A. Porębska, Warszawa 1975; R.
P e r n o u d, kaingfu w cza^acL La/gzir, przeł. ł. Badowska, Warszawa 1990.