DOI Artikel:
Kuczyńska, Jadwiga: "Postscriptum" do warsztatu budowlanego Marcina Proszki
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27407#0137
MATERIAŁY
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLI, zeszyt 4 - 1993
JADWIGA KUCZYŃSKA
„POSTSCRIPTUM" DO WARSZTATU BUDOWLANEGO
MARCINA PROSZKI
Działalność Marcina Proszki, który przeszedł do historii sztuki jako wykonawca
złeceń Jana Długosza, wzbudzała od dawna zainteresowania badawcze. Na uwagę
zasługują zwłaszcza prace Zbigniewa Bocheńskiego i Stefana Świszczowskiego' oraz
Józefiny Smoleńskiej". Obejmują one swym zakresem nie tyłko fundacje z kręgu me-
cenatu zasłużonego kanonika krakowskiego, ałe również budowłe, które z uwagi na
podobieństwa formalne, stosowanie analogicznych detałi architektonicznych i motywów
dekoracyjnych nałeży łączyć z tym samym środowiskiem budowłano-kamieniarskim.
Zdaniem Smoleńskiej przy kościołach w Chotłu Czerwonym i w Odechowie, fundo-
wanych przez Jana Długosza przed 1460 r., zatrudniony był inny warszat niż przy
budowlach wzniesionych po tej dacie. Do wymienionych dwu wcześniejszych fundacji
brak jest materiałów źródłowych ujawniających ich twórców. Jednocześnie dęta) archi-
tektoniczny odróżnia obydwa kościoły od jednolitego zespołu budowli z łat 1460-
-1480^. Realizacje budowlane po 1460 r. są niewątpliwie dziełem krakowskiego war-
sztatu Marcina Proszki i jego ucznia Jana muratora, który w znanej nam końcowej
działalności warsztatu przejął go po swym mistrzu"*. Przy czym, gwoli ścisłości, należy
dodać, że archiwalia wskazują na kierowników budowy tylko przy trzech fundacjach.
Z Psałterią Wawelską łączony jest Marcin Proszko i Jan murator, który ukończył prace
budowłane; z Domem Mansjonarzy w Sandomierzu i kościołem Kanoników Regular-
nych - Jan murator^. Inne fundacje Długosza łączy się z omawianym warsztatem na
*Z. Bocheński, Dwór oórcnny w Dgóme, Kraków 1926; Z. Bocheński,
S. Świszczowski, Zamek w Dgóme, „Pamiętnik Związku Historyków Sztuki i Kultury",
1(1948), s. 2-54.
" J. Smoleńska, Dztała/nofć ÓMÓcw/ana Jana DJugojza, „Kwartalnik Architektury i
Urbanistyki", 14(1969), z. 3-4, s. 161-179. Ze względu na wyczerpujące omówienie przez Smoleń-
ską działalności budowlanej Jana Długosza prawie wszystkie wiadomości o jego fundacjach i o
warsztacie Marcina Proszki zawarte w moim artykule pochodzą z niniejszej pracy. Zainteresowany
warsztatem Marcina Proszki znajdzie u Smoleńskiej wypisy źródłowe oraz stan badań do 1969 r.
^ Tamże, s. 163.
"* Tamże, s. 163, 166.
^ Tamże, s. 166.
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLI, zeszyt 4 - 1993
JADWIGA KUCZYŃSKA
„POSTSCRIPTUM" DO WARSZTATU BUDOWLANEGO
MARCINA PROSZKI
Działalność Marcina Proszki, który przeszedł do historii sztuki jako wykonawca
złeceń Jana Długosza, wzbudzała od dawna zainteresowania badawcze. Na uwagę
zasługują zwłaszcza prace Zbigniewa Bocheńskiego i Stefana Świszczowskiego' oraz
Józefiny Smoleńskiej". Obejmują one swym zakresem nie tyłko fundacje z kręgu me-
cenatu zasłużonego kanonika krakowskiego, ałe również budowłe, które z uwagi na
podobieństwa formalne, stosowanie analogicznych detałi architektonicznych i motywów
dekoracyjnych nałeży łączyć z tym samym środowiskiem budowłano-kamieniarskim.
Zdaniem Smoleńskiej przy kościołach w Chotłu Czerwonym i w Odechowie, fundo-
wanych przez Jana Długosza przed 1460 r., zatrudniony był inny warszat niż przy
budowlach wzniesionych po tej dacie. Do wymienionych dwu wcześniejszych fundacji
brak jest materiałów źródłowych ujawniających ich twórców. Jednocześnie dęta) archi-
tektoniczny odróżnia obydwa kościoły od jednolitego zespołu budowli z łat 1460-
-1480^. Realizacje budowlane po 1460 r. są niewątpliwie dziełem krakowskiego war-
sztatu Marcina Proszki i jego ucznia Jana muratora, który w znanej nam końcowej
działalności warsztatu przejął go po swym mistrzu"*. Przy czym, gwoli ścisłości, należy
dodać, że archiwalia wskazują na kierowników budowy tylko przy trzech fundacjach.
Z Psałterią Wawelską łączony jest Marcin Proszko i Jan murator, który ukończył prace
budowłane; z Domem Mansjonarzy w Sandomierzu i kościołem Kanoników Regular-
nych - Jan murator^. Inne fundacje Długosza łączy się z omawianym warsztatem na
*Z. Bocheński, Dwór oórcnny w Dgóme, Kraków 1926; Z. Bocheński,
S. Świszczowski, Zamek w Dgóme, „Pamiętnik Związku Historyków Sztuki i Kultury",
1(1948), s. 2-54.
" J. Smoleńska, Dztała/nofć ÓMÓcw/ana Jana DJugojza, „Kwartalnik Architektury i
Urbanistyki", 14(1969), z. 3-4, s. 161-179. Ze względu na wyczerpujące omówienie przez Smoleń-
ską działalności budowlanej Jana Długosza prawie wszystkie wiadomości o jego fundacjach i o
warsztacie Marcina Proszki zawarte w moim artykule pochodzą z niniejszej pracy. Zainteresowany
warsztatem Marcina Proszki znajdzie u Smoleńskiej wypisy źródłowe oraz stan badań do 1969 r.
^ Tamże, s. 163.
"* Tamże, s. 163, 166.
^ Tamże, s. 166.