DOI Artikel:
Tomiałojć, Grażyna: Przyczynek do późnośredniowiecznego typu ikonograficznego "Pietas Domini"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27407#0170
166
MATERIAŁY
GRAŻYNA TOM1AŁOJĆ
PRZYCZYNEK DO PÓŹNOŚREDNIOWIECZNEGO
TYPU IKONOGRAFICZNEGO „PIETAS DOMINI"* * **
W polskiej historii sztuki stosunkowo niewiele miejsca poświęcono problemowi
genezy ideowej i formalnej tematu „Pietas Domini"'. Zagadnienie literackich źródeł
doktrynalnych oraz interpretacji treści „Piety Naszego Pana" omówił Tadeusz Dobrze-
niecki^. Dosyć rzadko natomiast problem przedstawień „Pietas Domini" bywał poru-
szany i analizowany na tle ikonografii polskiej.
Niniejszy artykuł, będący fragmentem pracy magisterskiej, jest drobnym przyczyn-
kiem dotyczącym treści, które łączą się z omawianym typem ikonograficznym. Celem
artykułu jest również prezentacja przedstawień „Pietas Domini" w sztuce polskiej.
Według niemieckiego badacza Georgesa Troeschera omawiany typ ikonograficzny
ukształtował się na terenie Burgundii na przełomie XIV i XV w., czego dowodem są
spisy inwentarzowe króla Karola V Mądrego oraz księcia Jana de Berry\ W inwenta-
rzu zbiorów dzieł sztuki Karola V z lat 1379-1380 znajdujemy najwcześniejsze
wzmianki o grupie „Pitié de Nostre Seigneur". Są to następujące notatki: „Item ungs
autres tableau [...] où [...] dehors est une Pitié de Nostre Seigneur et ung demy ymage
de Notre Dame „Item une paix d'or en laquelle est une roze blanche, et ou
mylieu est une Pitié de Nostre Seigneur [...]"^.
Tak więc z najstarszych zachowanych źródeł wynika, że typ „Pietas Domini" musiał
powstać przed r. 1379.
Znacznie częściej przedstawienie to jest wspominane w inwentarzach księcia de
Berry, sporządzonych w latach 1401-1403 oraz 1413-1416.
W poszukiwaniu obrazowego odpowiednika terminu „Pitié de Nostre Seigneur",
który w opisie inwentarzowym zbiorów księcia de Berry określa kilka zaginionych
obrazów, G. Troescher zwraca uwagę na cztery zapisy inwentarzowe, pozwalające
odnaleźć wśród zachowanych zabytków tego czasu dzieła będące najprawdopodobniej
Praca magisterska pisana na seminarium historii sztuki średniowiecznej pod kierunkiem
prof. dr hab. J. Kuczyńskiej.
' Termin „Pietas Domini" (w pełnym łacińskim brzmieniu „Pietas Domini Nostri Jesu
Christi") jest odpowiednikiem francuskiego „Pitié de Nostre Seigneur" oraz niemieckiego „Not
Gottes". W języku polskim tłumaczony jest jako „Pieta Naszego Pana". Zob. T. Dobrze-
niecki,!/ zróJe/przeJrńwief! „Tron ŁarM" i „Pietar Domt/J", „Roczniki Muzeum Narodo-
wego w Warszawie", 15(1971), nr 1, s. 225.
* Tamże, s. 221-307.
^G. Troescher, D;'e „Pt Je Je Norrre ^eignetrr" oJer ,,/Vofgoffer", „Wallraf Richartz
Jahrbuch", 9(1936), s. 148-168.
**1. Labarte, /nvenfatre Jtt tnoPt/ter Je C/tar/er V, 1879, s. 252, nr 2309; s. 287,
nr 2678.
MATERIAŁY
GRAŻYNA TOM1AŁOJĆ
PRZYCZYNEK DO PÓŹNOŚREDNIOWIECZNEGO
TYPU IKONOGRAFICZNEGO „PIETAS DOMINI"* * **
W polskiej historii sztuki stosunkowo niewiele miejsca poświęcono problemowi
genezy ideowej i formalnej tematu „Pietas Domini"'. Zagadnienie literackich źródeł
doktrynalnych oraz interpretacji treści „Piety Naszego Pana" omówił Tadeusz Dobrze-
niecki^. Dosyć rzadko natomiast problem przedstawień „Pietas Domini" bywał poru-
szany i analizowany na tle ikonografii polskiej.
Niniejszy artykuł, będący fragmentem pracy magisterskiej, jest drobnym przyczyn-
kiem dotyczącym treści, które łączą się z omawianym typem ikonograficznym. Celem
artykułu jest również prezentacja przedstawień „Pietas Domini" w sztuce polskiej.
Według niemieckiego badacza Georgesa Troeschera omawiany typ ikonograficzny
ukształtował się na terenie Burgundii na przełomie XIV i XV w., czego dowodem są
spisy inwentarzowe króla Karola V Mądrego oraz księcia Jana de Berry\ W inwenta-
rzu zbiorów dzieł sztuki Karola V z lat 1379-1380 znajdujemy najwcześniejsze
wzmianki o grupie „Pitié de Nostre Seigneur". Są to następujące notatki: „Item ungs
autres tableau [...] où [...] dehors est une Pitié de Nostre Seigneur et ung demy ymage
de Notre Dame „Item une paix d'or en laquelle est une roze blanche, et ou
mylieu est une Pitié de Nostre Seigneur [...]"^.
Tak więc z najstarszych zachowanych źródeł wynika, że typ „Pietas Domini" musiał
powstać przed r. 1379.
Znacznie częściej przedstawienie to jest wspominane w inwentarzach księcia de
Berry, sporządzonych w latach 1401-1403 oraz 1413-1416.
W poszukiwaniu obrazowego odpowiednika terminu „Pitié de Nostre Seigneur",
który w opisie inwentarzowym zbiorów księcia de Berry określa kilka zaginionych
obrazów, G. Troescher zwraca uwagę na cztery zapisy inwentarzowe, pozwalające
odnaleźć wśród zachowanych zabytków tego czasu dzieła będące najprawdopodobniej
Praca magisterska pisana na seminarium historii sztuki średniowiecznej pod kierunkiem
prof. dr hab. J. Kuczyńskiej.
' Termin „Pietas Domini" (w pełnym łacińskim brzmieniu „Pietas Domini Nostri Jesu
Christi") jest odpowiednikiem francuskiego „Pitié de Nostre Seigneur" oraz niemieckiego „Not
Gottes". W języku polskim tłumaczony jest jako „Pieta Naszego Pana". Zob. T. Dobrze-
niecki,!/ zróJe/przeJrńwief! „Tron ŁarM" i „Pietar Domt/J", „Roczniki Muzeum Narodo-
wego w Warszawie", 15(1971), nr 1, s. 225.
* Tamże, s. 221-307.
^G. Troescher, D;'e „Pt Je Je Norrre ^eignetrr" oJer ,,/Vofgoffer", „Wallraf Richartz
Jahrbuch", 9(1936), s. 148-168.
**1. Labarte, /nvenfatre Jtt tnoPt/ter Je C/tar/er V, 1879, s. 252, nr 2309; s. 287,
nr 2678.