DOI Artikel:
Frejlich, Andrzej: Stosunek protestantów do sztuki religijnej: kilka uwag na podstawie akt synodalnych pierwszego okresu reformacji w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27407#0115
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLI, zeszyt 4 - 1993
ANDRZEJ FREJLICH
Lublin
STOSUNEK PROTESTANTÓW DO SZTUKI RELIGIJNEJ
KILKA UWAG NA PODSTAWIE AKT SYNODALNYCH
PIERWSZEGO OKRESU REFORMACJI W POLSCE
Dnia 25 listopada 1550 r. w wyrastającym do rangi stolicy reformacji mało-
polskiej Pińczowie odbyło się spotkanie najbardziej jawnych szlacheckich zwo-
lenników reformacji w Małopolsce, przywódców i protektorów nowego wyzna-
nia i ministrów z okolicznych miejscowości. W obecności Mikołaja Oleśnickie-
go - właściciela Pińczowa, Stanisława Lasockiego, Hieronima Filipowskiego,
Stanisława Mateusza Stadnickiego, Krzysztofa Gnoińskiego, Andrzeja Trzecie-
skiego, jak również wspomnianych ministrów z Jakubem Sylwiuszem, pastorem
zboru pińczowskiego na czele, w niedawno odebranym paulinom kościele doko-
nano publicznego usunięcia „papieskich" obrzędów: mszy, obrazów, relikwii i
innych przedmiotów kultu. Pastor Jakub Sylwiusz celebrował pierwsze publicz-
ne nabożeństwo ewangelickie*.
Ta z ostentacją przeprowadzona akcja usuwania „błędów i nadużyć papie-
skich" była wyrazem narastania siły prądów reformacyjnych. Manifestacja tego
rodzaju mogła oznaczać jedynie przystąpienie do otwartej konfrontacji z Ko-
ściołem rzymskim. Nowy ruch religijny zaczynał się wyraźnie określać, chociaż
w 1550 r. nie miał jeszcze ani jednoznacznie ukształtowanego oblicza konfesyj-
nego, ani też kształtu organizacyjnego. Do bardziej wiążących ustaleń w obu
' „Eodem anno 25 Novembris publica missa papistica cum suis superstitiosis idoiolatriis
deposita et penitus obiecta est in ecclesia Pinczoviensi per eosdem superius rotatos ministros Jesu
Christi, Cena vere Dominica primo publice ceiebrata est per Jacobum Sylvium tune ecclesiae
Pinczoviensis pastorem, praesentibus ac consentientibus generosis ac vere nobiiibus viris: gd.
Nicolao Oleśnicki hospite, gd. Stanisiao Stadnicki spectatore, g. viri d. Stanisiao Lasocki, g. viro
et Christians Joannę Filipowski, g. ac cordato viro d. Christophoro Gnojeński, g. ac erudito d.
Andrea trecesio, g. viro Joannę Kazimirski et aiiis piurimis Christum Jesum ex corde complecten-
tibus". Akta jyno<7dw róźnowierczyclt w PoTrce, t. I: (7550-7559,), oprać. M. Sipayłło, Warszawa
1966, s. 2.
Tom XLI, zeszyt 4 - 1993
ANDRZEJ FREJLICH
Lublin
STOSUNEK PROTESTANTÓW DO SZTUKI RELIGIJNEJ
KILKA UWAG NA PODSTAWIE AKT SYNODALNYCH
PIERWSZEGO OKRESU REFORMACJI W POLSCE
Dnia 25 listopada 1550 r. w wyrastającym do rangi stolicy reformacji mało-
polskiej Pińczowie odbyło się spotkanie najbardziej jawnych szlacheckich zwo-
lenników reformacji w Małopolsce, przywódców i protektorów nowego wyzna-
nia i ministrów z okolicznych miejscowości. W obecności Mikołaja Oleśnickie-
go - właściciela Pińczowa, Stanisława Lasockiego, Hieronima Filipowskiego,
Stanisława Mateusza Stadnickiego, Krzysztofa Gnoińskiego, Andrzeja Trzecie-
skiego, jak również wspomnianych ministrów z Jakubem Sylwiuszem, pastorem
zboru pińczowskiego na czele, w niedawno odebranym paulinom kościele doko-
nano publicznego usunięcia „papieskich" obrzędów: mszy, obrazów, relikwii i
innych przedmiotów kultu. Pastor Jakub Sylwiusz celebrował pierwsze publicz-
ne nabożeństwo ewangelickie*.
Ta z ostentacją przeprowadzona akcja usuwania „błędów i nadużyć papie-
skich" była wyrazem narastania siły prądów reformacyjnych. Manifestacja tego
rodzaju mogła oznaczać jedynie przystąpienie do otwartej konfrontacji z Ko-
ściołem rzymskim. Nowy ruch religijny zaczynał się wyraźnie określać, chociaż
w 1550 r. nie miał jeszcze ani jednoznacznie ukształtowanego oblicza konfesyj-
nego, ani też kształtu organizacyjnego. Do bardziej wiążących ustaleń w obu
' „Eodem anno 25 Novembris publica missa papistica cum suis superstitiosis idoiolatriis
deposita et penitus obiecta est in ecclesia Pinczoviensi per eosdem superius rotatos ministros Jesu
Christi, Cena vere Dominica primo publice ceiebrata est per Jacobum Sylvium tune ecclesiae
Pinczoviensis pastorem, praesentibus ac consentientibus generosis ac vere nobiiibus viris: gd.
Nicolao Oleśnicki hospite, gd. Stanisiao Stadnicki spectatore, g. viri d. Stanisiao Lasocki, g. viro
et Christians Joannę Filipowski, g. ac cordato viro d. Christophoro Gnojeński, g. ac erudito d.
Andrea trecesio, g. viro Joannę Kazimirski et aiiis piurimis Christum Jesum ex corde complecten-
tibus". Akta jyno<7dw róźnowierczyclt w PoTrce, t. I: (7550-7559,), oprać. M. Sipayłło, Warszawa
1966, s. 2.