DOI Artikel:
Lorenc, Agnieszka: Przedstawienie aniołów na sklepieniu nawy kaplicy zamkowej w Lublinie
DOI Artikel:Rudenko, Ołech: Przyczynek do badań nad motywem Deesis w sztuce bizantyńskiej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.27407#0158
154
MATERIAŁY
podkreślenia ich znaczenia przedstawiono jeszcze kilka postaci cherubinów; unoszą się
więc one w skrajnych polach zachodnich, w polu analogicznym do Etimasii i skrajnych
polach wschodnich. Tworzą zamknięty krąg adoracji; jednocześnie, wielookie, umie-
szczone ponad drzwiami, są wyrazem opiekuńczej funkcji i Bożej Mądrości.
Następne w zstępującej hierarchii są wyobrażenia archaniołów, spełniających Bożą
wolę w czasie starotestamentalnym, Nowego Testamentu i nieustającej służby Bogu.
Stoją tu jako ci, którzy doprowadzają ludzi do zbawienia, wskazują na Bożą wolę, a
jednocześnie oddają nieustającą cześć Najwyższemu. Przykład aniołów najniższej
hierarchii odsłania ludziom wieczną adorację.
Dekoracje sklepienia nad nawą, miejscem, gdzie zbierają się wierni, w sposób
szczególny w czasie trwania każdej liturgii, przywołują na nowo św. Jana (Ap 4, 2-7,
11) wizję Boga zasiadającego w pełni chwały wśród swoich świętych. Freski te w
połączeniu ze słowami liturgii najpełniej wyrażają prawdę, iż wszyscy powołani są do
świętości podobnej aniołom.
Niniejszy komunikat niewątpliwie nie wyczerpuje problemu, wskazuje jedynie na
konieczność podjęcia szczegółowych studiów nad przedstawieniami aniołów w kaplicy
św. Trójcy na Zamku w Lublinie. Warto byłoby dokładniej wyjaśnić atrybuty (np.
flabelum) oraz symbolikę szat, w których występują aniołowie. Należałoby wyjaśnić
problem, do jakiego stopnia obrazy przedstawione w kaplicy odpowiadają kanonom
bizantyńskim, w jakiej zaś mierze ulegają wpływom liturgii łacińskiej. Być może wię-
cej mieliby tu do powiedzenia historycy i teologowie.
OLECH RUDENKO
PRZYCZYNEK DO BADAŃ NAD MOTYWEM DEESIS
W SZTUCE BIZANTYŃSKIEJ*
Termin „Deesis" wywodzi się od greckiego słowa 8ćr)Cftq i oznacza modlitwę wsta-
wienniczą. Jego literackimi źródłami są koptyjskie i syryjskie teksty liturgiczne; nie-
szporne tropajony greckie z V i VI w. mówią o modlitwie wstawienniczej przed Bo-
giem Matki Boskiej, aniołów i świętych'. Termin ten po raz pierwszy został użyty
przez Nicetasa z Tethakosa (po 1054 r.) w żywocie Symeona Teologa, gdzie wspomina
się o tym, że święty miał w swej celi wielką ikonę Deesis. Wcześniej w Bizancjum
występuje kompozycja określana Tptpopt))oq, 7tapótotaotę, którą Bogyay łączy z
Deesis^.
Tekst ten jest fragmentem pracy seminaryjnej napisanej pod kierunkiem dr hab.
U. Mazurczak.
' H. M a d e j, DeeVy, [w:] JTucyMopedm Czfoh'cLx, t. 3, pod red. R. Łukaszyka, L. Bień-
kowskiego, F. Gryglewicza, Lublin 1985, kol. 1086.
' Th. v. B o g y a y, DeexL, „Reallexikon zur byzantinischen Kunst", Lf. ), Stuttgart 1966,
Sp. 1178 ff.
MATERIAŁY
podkreślenia ich znaczenia przedstawiono jeszcze kilka postaci cherubinów; unoszą się
więc one w skrajnych polach zachodnich, w polu analogicznym do Etimasii i skrajnych
polach wschodnich. Tworzą zamknięty krąg adoracji; jednocześnie, wielookie, umie-
szczone ponad drzwiami, są wyrazem opiekuńczej funkcji i Bożej Mądrości.
Następne w zstępującej hierarchii są wyobrażenia archaniołów, spełniających Bożą
wolę w czasie starotestamentalnym, Nowego Testamentu i nieustającej służby Bogu.
Stoją tu jako ci, którzy doprowadzają ludzi do zbawienia, wskazują na Bożą wolę, a
jednocześnie oddają nieustającą cześć Najwyższemu. Przykład aniołów najniższej
hierarchii odsłania ludziom wieczną adorację.
Dekoracje sklepienia nad nawą, miejscem, gdzie zbierają się wierni, w sposób
szczególny w czasie trwania każdej liturgii, przywołują na nowo św. Jana (Ap 4, 2-7,
11) wizję Boga zasiadającego w pełni chwały wśród swoich świętych. Freski te w
połączeniu ze słowami liturgii najpełniej wyrażają prawdę, iż wszyscy powołani są do
świętości podobnej aniołom.
Niniejszy komunikat niewątpliwie nie wyczerpuje problemu, wskazuje jedynie na
konieczność podjęcia szczegółowych studiów nad przedstawieniami aniołów w kaplicy
św. Trójcy na Zamku w Lublinie. Warto byłoby dokładniej wyjaśnić atrybuty (np.
flabelum) oraz symbolikę szat, w których występują aniołowie. Należałoby wyjaśnić
problem, do jakiego stopnia obrazy przedstawione w kaplicy odpowiadają kanonom
bizantyńskim, w jakiej zaś mierze ulegają wpływom liturgii łacińskiej. Być może wię-
cej mieliby tu do powiedzenia historycy i teologowie.
OLECH RUDENKO
PRZYCZYNEK DO BADAŃ NAD MOTYWEM DEESIS
W SZTUCE BIZANTYŃSKIEJ*
Termin „Deesis" wywodzi się od greckiego słowa 8ćr)Cftq i oznacza modlitwę wsta-
wienniczą. Jego literackimi źródłami są koptyjskie i syryjskie teksty liturgiczne; nie-
szporne tropajony greckie z V i VI w. mówią o modlitwie wstawienniczej przed Bo-
giem Matki Boskiej, aniołów i świętych'. Termin ten po raz pierwszy został użyty
przez Nicetasa z Tethakosa (po 1054 r.) w żywocie Symeona Teologa, gdzie wspomina
się o tym, że święty miał w swej celi wielką ikonę Deesis. Wcześniej w Bizancjum
występuje kompozycja określana Tptpopt))oq, 7tapótotaotę, którą Bogyay łączy z
Deesis^.
Tekst ten jest fragmentem pracy seminaryjnej napisanej pod kierunkiem dr hab.
U. Mazurczak.
' H. M a d e j, DeeVy, [w:] JTucyMopedm Czfoh'cLx, t. 3, pod red. R. Łukaszyka, L. Bień-
kowskiego, F. Gryglewicza, Lublin 1985, kol. 1086.
' Th. v. B o g y a y, DeexL, „Reallexikon zur byzantinischen Kunst", Lf. ), Stuttgart 1966,
Sp. 1178 ff.