DOI Artikel:
Kosik-Śladecka, Magdalena: Kilka uwag o programie ikonograficznym gotyckiego witraża włocławskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27407#0164
160
MATERIAŁY
program chrystologiczny'^. Przykładem może tu być rękopis z Konstancji z 3. tercji
XIV w. (Konstanz, Rosgartenmuseum, Ms. 31)'t
W części przedstawień z Nowego Testamentu (z dzieciństwa Chrystusa) zgodnie z
ikonograficznym kanonem (XIV w.) Biblii pauperum są przedstawione następujące
sceny: 1. Zwiastowanie, 2. Narodzenie, 3. Pokłon Trzech Króli, 4. Ofiarowanie w
świątyni, 5. Ucieczka do Egiptu, 6. Powalenie bożków egipskich, 7. Rzeź niewiniątek,
8. Powrót z Egiptu, 9. Chrzest w Jordanie'^.
Wszystkie sceny z dzieciństwa Chrystusa z witraża włocławskiego mają swój od-
powiednik w Biblii pauperum. Do pełnego zestawu brakuje tylko trzech scen: Zwiasto-
wania, Narodzenia, Pokłonu Trzech Królik
Przy rekonstrukcji pierwotnego układu kwater w witrażu włocławskim duży probłem
stanowią sceny z postaciami proroków i przodków Chrystusa, przedstawionych w
parach na poszczegółnych połach witrażowych. Medaliony nie zawierają wszystkich
postaci starotestamentowych, mających wyraźny związek z osobą Chrystusa, zwłaszcza
z bogatego cyklu genealogicznego, zawierającego 40 postaci'^. W cyklu profetycznym
stosownie do myśli kompozycyjnej autor mógł świadomie wybrać tyłko tych proroków,
którzy przez swoje mesjanistyczne proroctwa są związani z Chrystusem'^. Jedynie w
przypadku scen Zwiastowania i Narodzenia (w rękopisie w Konstancji) odnajdujemy
analogiczny układ dwóch par proroków (Ezechiel i Jeremiasz, Habakuk i Micheasz) w
witrażu włocławskim'^.
Ustalenie klucza, według którego wyobrażenia proroków i przodków były przypo-
rządkowane do scen nowotestamentowych, dałoby nam podstawę do rekonstrukcji
pierwotnego układu kwater.
Louvre, Donation Baron Edmond de Rothschild) - z 1310 r.; Budapest (Budapest. Muséum der
Bildenden Künste) - z ok. 1330 r.; Tegernsee (München, Bayerische Staatsbibliothek cod. lat. z
(1414) lat 1340-1350; Leipzig (Universitatsbibliothek Leipzig, Ms. 1676) - z lat 1350-1360.
'^Schmidt, Biblia pauperum, szp. 296.
T e n ż e, Die Armenbibein des X7V, s. 157, il. 18, 19.
G r a j n e r t, dz. cyt., s. 8.
Tamże.
Genealogia Chrystusa według Ewangelii św. Mateusza (1, 1-17); 1. Abraham, 2. Izaak,
3. Jakub, 4. Juda, 5. Pares, 6. Esron, 7. Aram, 8. Aminadab, 9. Naason, 10. Salomon, 11. Booz,
12. Obed, 13. Jesse, 14. Dawid, 15. Salomon, 16. Roboam, 17. Abdiasz, 18. Asa, 19. Jozafat,
20. Joram, 21. Ozjasz, 22. Joatam, 23. Achaz, 24. Ezechiasz, 25. Manasses, 26. Amos, 27. Jozjasz.
28. Jechoniasz (do niewoli babilońskiej). Od niewoli babilońskiej: 29. Salatiel, 30. Zorobabel,
31. Abiud. 32. Eliakim, 33. Azor, 34. Sadok, 35. Achim, 36. Eliud, 37. Eleazar, 38. Mattan,
39. Jakub, 40. Józef, mąż Maryi; zob. Pismo Bwigte Starego i Nowego Testamentu,
Poznań-Warszawa 1980.
Prorok w Piśmie św. oznacza nie tylko męża Bożego, wieszczącego przyszłość, lecz
każdego posłannika Boga do narodu izraelskiego. Nauka większości z nich została ujęta przez
tradycję w zbiór ksiąg prorockich, który obejmuje pisma 16 proroków: cztery obszerniejsze księgi
noszą nazwę proroków „większych" (Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel), pozostałych 12 zalicza
się do „mniejszych" (Ozeasz, Joel, Amos, Abdiasz, Jonasz, Micheasz, Nahum, Habakuk, Sofoniasz,
Aggeusz, Zachariasz, Malachiasz); zob. H. W i t c z y k, Prorocy, [w:] .Słownik teologiczny 2,
Katowice 1989, s. 152-157.
'9 S c h m i d t, dz. cyt., s. 157, il. 1.
MATERIAŁY
program chrystologiczny'^. Przykładem może tu być rękopis z Konstancji z 3. tercji
XIV w. (Konstanz, Rosgartenmuseum, Ms. 31)'t
W części przedstawień z Nowego Testamentu (z dzieciństwa Chrystusa) zgodnie z
ikonograficznym kanonem (XIV w.) Biblii pauperum są przedstawione następujące
sceny: 1. Zwiastowanie, 2. Narodzenie, 3. Pokłon Trzech Króli, 4. Ofiarowanie w
świątyni, 5. Ucieczka do Egiptu, 6. Powalenie bożków egipskich, 7. Rzeź niewiniątek,
8. Powrót z Egiptu, 9. Chrzest w Jordanie'^.
Wszystkie sceny z dzieciństwa Chrystusa z witraża włocławskiego mają swój od-
powiednik w Biblii pauperum. Do pełnego zestawu brakuje tylko trzech scen: Zwiasto-
wania, Narodzenia, Pokłonu Trzech Królik
Przy rekonstrukcji pierwotnego układu kwater w witrażu włocławskim duży probłem
stanowią sceny z postaciami proroków i przodków Chrystusa, przedstawionych w
parach na poszczegółnych połach witrażowych. Medaliony nie zawierają wszystkich
postaci starotestamentowych, mających wyraźny związek z osobą Chrystusa, zwłaszcza
z bogatego cyklu genealogicznego, zawierającego 40 postaci'^. W cyklu profetycznym
stosownie do myśli kompozycyjnej autor mógł świadomie wybrać tyłko tych proroków,
którzy przez swoje mesjanistyczne proroctwa są związani z Chrystusem'^. Jedynie w
przypadku scen Zwiastowania i Narodzenia (w rękopisie w Konstancji) odnajdujemy
analogiczny układ dwóch par proroków (Ezechiel i Jeremiasz, Habakuk i Micheasz) w
witrażu włocławskim'^.
Ustalenie klucza, według którego wyobrażenia proroków i przodków były przypo-
rządkowane do scen nowotestamentowych, dałoby nam podstawę do rekonstrukcji
pierwotnego układu kwater.
Louvre, Donation Baron Edmond de Rothschild) - z 1310 r.; Budapest (Budapest. Muséum der
Bildenden Künste) - z ok. 1330 r.; Tegernsee (München, Bayerische Staatsbibliothek cod. lat. z
(1414) lat 1340-1350; Leipzig (Universitatsbibliothek Leipzig, Ms. 1676) - z lat 1350-1360.
'^Schmidt, Biblia pauperum, szp. 296.
T e n ż e, Die Armenbibein des X7V, s. 157, il. 18, 19.
G r a j n e r t, dz. cyt., s. 8.
Tamże.
Genealogia Chrystusa według Ewangelii św. Mateusza (1, 1-17); 1. Abraham, 2. Izaak,
3. Jakub, 4. Juda, 5. Pares, 6. Esron, 7. Aram, 8. Aminadab, 9. Naason, 10. Salomon, 11. Booz,
12. Obed, 13. Jesse, 14. Dawid, 15. Salomon, 16. Roboam, 17. Abdiasz, 18. Asa, 19. Jozafat,
20. Joram, 21. Ozjasz, 22. Joatam, 23. Achaz, 24. Ezechiasz, 25. Manasses, 26. Amos, 27. Jozjasz.
28. Jechoniasz (do niewoli babilońskiej). Od niewoli babilońskiej: 29. Salatiel, 30. Zorobabel,
31. Abiud. 32. Eliakim, 33. Azor, 34. Sadok, 35. Achim, 36. Eliud, 37. Eleazar, 38. Mattan,
39. Jakub, 40. Józef, mąż Maryi; zob. Pismo Bwigte Starego i Nowego Testamentu,
Poznań-Warszawa 1980.
Prorok w Piśmie św. oznacza nie tylko męża Bożego, wieszczącego przyszłość, lecz
każdego posłannika Boga do narodu izraelskiego. Nauka większości z nich została ujęta przez
tradycję w zbiór ksiąg prorockich, który obejmuje pisma 16 proroków: cztery obszerniejsze księgi
noszą nazwę proroków „większych" (Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel, Daniel), pozostałych 12 zalicza
się do „mniejszych" (Ozeasz, Joel, Amos, Abdiasz, Jonasz, Micheasz, Nahum, Habakuk, Sofoniasz,
Aggeusz, Zachariasz, Malachiasz); zob. H. W i t c z y k, Prorocy, [w:] .Słownik teologiczny 2,
Katowice 1989, s. 152-157.
'9 S c h m i d t, dz. cyt., s. 157, il. 1.