DOI Artikel:
Błaszczyk, Iwona: Drzewo Życia w sztuce średniowiecznej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27403#0032
30
IWONA BŁASZCZYK
1. Drzewo Życia, Rzym, mozaika apsydy kościoła San Clemente, 1. ćw. XII w.
potamii, Palestyny czy Asyrii) lub ptaków (sztuka sasanidzka) flankujących
centralnie umieszczone drzewo. Niekiedy jest to palma lub oliwka (wybór
gatunku uwarunkowany jest tekstami biblijnymi i lokalnym występowaniem).
Inny rodzaj to abstrakcyjne wręcz drzewa ornamentalne czerpiące z repertuaru
form antycznych, znane zwłaszcza w plastyce sepulkralnej i chrzcielnej.
Kolejny, już w pełni chrześcijański wariant to krzyż wzbogacony motywami
roślinnymi wywodzącymi się z ornamentyki antycznej, w postaci falistej wici
roślinnej, winorośli, palmet itp. Towarzyszące zwierzęta lub ptaki nie są już
- jak w starożytności - strażnikami drzewa, lecz zwycięzcami, którzy będą
spożywać owoce zbawienia.
Krzyż mozaiki apsydy kościoła San Clemente w Rzymie z 1. ćw. XII w.
wyrasta z bujnego krzewu akantu, którego spiralne zwoje wypełniają całą
konchę (il. 1). Wśród wici igrają putta, ptaki, delfiny, a dwa jelenie czerpią
wodę życia z wypływających spod krzewu czterech rajskich rzek. W tej wizji
raju, w dolnych, niemal rodzajowych scenkach ukazano ludzi niższego stanu,
a powyżej możnych świeckich i duchownych. W dolnej strefie, między licz-
IWONA BŁASZCZYK
1. Drzewo Życia, Rzym, mozaika apsydy kościoła San Clemente, 1. ćw. XII w.
potamii, Palestyny czy Asyrii) lub ptaków (sztuka sasanidzka) flankujących
centralnie umieszczone drzewo. Niekiedy jest to palma lub oliwka (wybór
gatunku uwarunkowany jest tekstami biblijnymi i lokalnym występowaniem).
Inny rodzaj to abstrakcyjne wręcz drzewa ornamentalne czerpiące z repertuaru
form antycznych, znane zwłaszcza w plastyce sepulkralnej i chrzcielnej.
Kolejny, już w pełni chrześcijański wariant to krzyż wzbogacony motywami
roślinnymi wywodzącymi się z ornamentyki antycznej, w postaci falistej wici
roślinnej, winorośli, palmet itp. Towarzyszące zwierzęta lub ptaki nie są już
- jak w starożytności - strażnikami drzewa, lecz zwycięzcami, którzy będą
spożywać owoce zbawienia.
Krzyż mozaiki apsydy kościoła San Clemente w Rzymie z 1. ćw. XII w.
wyrasta z bujnego krzewu akantu, którego spiralne zwoje wypełniają całą
konchę (il. 1). Wśród wici igrają putta, ptaki, delfiny, a dwa jelenie czerpią
wodę życia z wypływających spod krzewu czterech rajskich rzek. W tej wizji
raju, w dolnych, niemal rodzajowych scenkach ukazano ludzi niższego stanu,
a powyżej możnych świeckich i duchownych. W dolnej strefie, między licz-