DOI Artikel:
Szczuka, Jakub: Mnemosyne: sztuka jako organ społecznej pamięci w pismach Aby Warburga
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27558#0139
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
JAKUB SZCZUKA
Lublin
MNEMOSYNE
SZTUKA JAKO ORGAN SPOŁECZNEJ PAMIĘCI
W PISMACH ABY WARBURGA1
Głównym tematem badań Warburga było trwanie i odradzanie się obrazo-
wych formuł patosu, które wytworzyła cywilizacja antyczna. Poczynając od
swej pracy doktorskiej poświęconej sztuce Botticellego próbował on opisać
recepcję antycznych archetypów obrazowych w okresie Renesansu oraz zre-
konstruować was die Kiinstler des Quattrocento an der Antike interessirte2 3.
Początkowo wykładnikiem trwałości oddziaływania i recepcji wzorów antycz-
nych były dla Warburga bewegtes Beiwerks, umożliwiające artystom włoskie-
go Renesansu przedstawianie postaci ludzkiej w mchu. Jednak celem Warbur-
ga było nie tylko zrekonstruowanie sieci formalnych odniesień w sztuce Bot-
ticellego. Wyjaśniając - w kontekście źródeł literackich - program ikonogra-
ficzny tych obrazów, Warburg pisze, że szczególnie interesuje go Festhalten
des Bilder des bewegten Lebens3 wyrażone w słowie i obrazie, przedstawiane
w czasach Renesansu. Dlatego obrazy Botticellego Wiosna i Narodziny Wenus
stają się dla niego tym, co potem określił on jako Kultursymbol danej epoki.
Później pojawia się termin Pathosformeln określający Superlative leidenschaf-
tlich bewegter Gebardensprache der Antike, które auf die Formensprache der
Renaissance eigewirkt haben. Pathosformeln jako antyczne archetypy ekspre-
1 Prezentowany tekst stanowi fragment pracy magisterskiej poświęconej Aby Warburgowi,
napisanej pod kierunkiem prof. E. Wolickiej. Pani Profesor składam w tym miejscu serdeczne
podziękowania za cenne wskazówki oraz cierpliwość. Wdzięczność winien też jestem mgr.
Ryszardowi Kasperowiczowi, który zwrócił moją uwagę na postać Aby Warburga.
2 A. Warburg, Sandro Botticellis „Geburt der Venus" und „Friihling". Eine Unter-
suchung iiber die Vorstellungen von der Antike in der italienischen Fruhrenaissance, [w:]
tenże, Ausgewahlte Schriften und Wiirdigungen, Hrsg Von D. Wuttke in Verbindung mit
C. G. Heise, Baden-Baden 1979, s. 13 (dalej cyt.: ASW).
3 Tamże, s. 63.
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
JAKUB SZCZUKA
Lublin
MNEMOSYNE
SZTUKA JAKO ORGAN SPOŁECZNEJ PAMIĘCI
W PISMACH ABY WARBURGA1
Głównym tematem badań Warburga było trwanie i odradzanie się obrazo-
wych formuł patosu, które wytworzyła cywilizacja antyczna. Poczynając od
swej pracy doktorskiej poświęconej sztuce Botticellego próbował on opisać
recepcję antycznych archetypów obrazowych w okresie Renesansu oraz zre-
konstruować was die Kiinstler des Quattrocento an der Antike interessirte2 3.
Początkowo wykładnikiem trwałości oddziaływania i recepcji wzorów antycz-
nych były dla Warburga bewegtes Beiwerks, umożliwiające artystom włoskie-
go Renesansu przedstawianie postaci ludzkiej w mchu. Jednak celem Warbur-
ga było nie tylko zrekonstruowanie sieci formalnych odniesień w sztuce Bot-
ticellego. Wyjaśniając - w kontekście źródeł literackich - program ikonogra-
ficzny tych obrazów, Warburg pisze, że szczególnie interesuje go Festhalten
des Bilder des bewegten Lebens3 wyrażone w słowie i obrazie, przedstawiane
w czasach Renesansu. Dlatego obrazy Botticellego Wiosna i Narodziny Wenus
stają się dla niego tym, co potem określił on jako Kultursymbol danej epoki.
Później pojawia się termin Pathosformeln określający Superlative leidenschaf-
tlich bewegter Gebardensprache der Antike, które auf die Formensprache der
Renaissance eigewirkt haben. Pathosformeln jako antyczne archetypy ekspre-
1 Prezentowany tekst stanowi fragment pracy magisterskiej poświęconej Aby Warburgowi,
napisanej pod kierunkiem prof. E. Wolickiej. Pani Profesor składam w tym miejscu serdeczne
podziękowania za cenne wskazówki oraz cierpliwość. Wdzięczność winien też jestem mgr.
Ryszardowi Kasperowiczowi, który zwrócił moją uwagę na postać Aby Warburga.
2 A. Warburg, Sandro Botticellis „Geburt der Venus" und „Friihling". Eine Unter-
suchung iiber die Vorstellungen von der Antike in der italienischen Fruhrenaissance, [w:]
tenże, Ausgewahlte Schriften und Wiirdigungen, Hrsg Von D. Wuttke in Verbindung mit
C. G. Heise, Baden-Baden 1979, s. 13 (dalej cyt.: ASW).
3 Tamże, s. 63.