DOI Artikel:
Kasperowicz, Ryszard: Ernst R. Curtius i ostatnia Aleksandria
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27558#0249
OMÓWIENIA
I
RECENZJE
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
RYSZARD KASPEROWICZ
Lublin
ERNST R. CURTIUS I OSTATNIA ALEKSANDRIA*
W listopadzie 1928 roku Ernst Robert Curtius, w tym czasie profesor filologii
romańskiej na uniwersytecie w Heidelbergu, spotkał się po raz pierwszy z Aby War-
burgiem, założycielem słynnej biblioteki w Hamburgu (Kulturwissenschaftliche Bib-
liothek Warburg). Spotkanie miało miejsce w rzymskiej Bibliotheca Hertziana, która
była i jest mekką uczonych zajmujących się sztuką włoskiego renesansu i baroku.
Nieco później, 19 stycznia 1929 roku, Warburg wygłosił odczyt poświęcony rzym-
skiemu antykowi w dziełach warsztatu Domenica Ghirlandaia. Wykład trwał ponad
dwie godziny, mimo rozpaczliwych prób Martina Steinmanna, ówczesnego dyrektora
Hertziany, który usiłował namówić asystentkę Warburga, by skłoniła swego mistrza
do szybszego zakończenia prelekcji. Na próżno. Gertrud Bing, asystentka Warburga,
pozostała niewzruszona i dywagacje prelegenta, podbudowane setką niezbyt wyraź-
nych fotografii, bez przeszkód dobrnęły do końca. Sam Warburg był nieco rozczaro-
wany efektem swojej wypowiedzi i zżymał się nad postępowaniem Steinmanna, cze-
mu natychmiast dał wyraz w skrupulatnie prowadzonych notatkach. Jednak nie wszys-
cy słuchacze podzielali irytację dyrektora Hertziany. Przynajmniej na dwóch osobach
odczyt wywarł ogromne wrażenie. Sir Kenneth Clark, wybitny angielski historyk
sztuki, w spisanych kilkadziesiąt lat później wspomnieniach opisał to wydarzenie jako
epizod z pobytu w Rzymie, pobytu, który zmienił jego życie. Warburg odsłonił przed
nim nie przeczuwane dotąd sposoby badania dzieła sztuki.
Drugim słuchaczem, dla którego wykład Warburga stał się niezapomnianym prze-
życiem oraz impulsem do poszukiwań nowego modelu interpretacji, był właśnie Cur-
tius. Wzajemne kontakty między nim a Warburgiem nie zdążyły się niestety rozwinąć,
gdyż ten ostatni zmarł w czerwcu 1929 roku. Jednak to spotkanie obu uczonych za-
owocowało wieloletnią korespondencją pomiędzy Curtiusem a instytutem Warburga
* Tekst powstał na marginesie książki: Kosmopolis der Wissenschaft. E. R. Curtis und das
Warburg Institute. Briefe 1928 bis 1953 und andere Dokumente, hrsg. von Dieter Wuttke,
Verlag Valentin Koerner: Baden-Baden 1983.
I
RECENZJE
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
RYSZARD KASPEROWICZ
Lublin
ERNST R. CURTIUS I OSTATNIA ALEKSANDRIA*
W listopadzie 1928 roku Ernst Robert Curtius, w tym czasie profesor filologii
romańskiej na uniwersytecie w Heidelbergu, spotkał się po raz pierwszy z Aby War-
burgiem, założycielem słynnej biblioteki w Hamburgu (Kulturwissenschaftliche Bib-
liothek Warburg). Spotkanie miało miejsce w rzymskiej Bibliotheca Hertziana, która
była i jest mekką uczonych zajmujących się sztuką włoskiego renesansu i baroku.
Nieco później, 19 stycznia 1929 roku, Warburg wygłosił odczyt poświęcony rzym-
skiemu antykowi w dziełach warsztatu Domenica Ghirlandaia. Wykład trwał ponad
dwie godziny, mimo rozpaczliwych prób Martina Steinmanna, ówczesnego dyrektora
Hertziany, który usiłował namówić asystentkę Warburga, by skłoniła swego mistrza
do szybszego zakończenia prelekcji. Na próżno. Gertrud Bing, asystentka Warburga,
pozostała niewzruszona i dywagacje prelegenta, podbudowane setką niezbyt wyraź-
nych fotografii, bez przeszkód dobrnęły do końca. Sam Warburg był nieco rozczaro-
wany efektem swojej wypowiedzi i zżymał się nad postępowaniem Steinmanna, cze-
mu natychmiast dał wyraz w skrupulatnie prowadzonych notatkach. Jednak nie wszys-
cy słuchacze podzielali irytację dyrektora Hertziany. Przynajmniej na dwóch osobach
odczyt wywarł ogromne wrażenie. Sir Kenneth Clark, wybitny angielski historyk
sztuki, w spisanych kilkadziesiąt lat później wspomnieniach opisał to wydarzenie jako
epizod z pobytu w Rzymie, pobytu, który zmienił jego życie. Warburg odsłonił przed
nim nie przeczuwane dotąd sposoby badania dzieła sztuki.
Drugim słuchaczem, dla którego wykład Warburga stał się niezapomnianym prze-
życiem oraz impulsem do poszukiwań nowego modelu interpretacji, był właśnie Cur-
tius. Wzajemne kontakty między nim a Warburgiem nie zdążyły się niestety rozwinąć,
gdyż ten ostatni zmarł w czerwcu 1929 roku. Jednak to spotkanie obu uczonych za-
owocowało wieloletnią korespondencją pomiędzy Curtiusem a instytutem Warburga
* Tekst powstał na marginesie książki: Kosmopolis der Wissenschaft. E. R. Curtis und das
Warburg Institute. Briefe 1928 bis 1953 und andere Dokumente, hrsg. von Dieter Wuttke,
Verlag Valentin Koerner: Baden-Baden 1983.