DOI Artikel:
Kossowska, Irena: Goya czy Grottger: dwa cykle o wojnie$nElektronische Ressource
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27558#0067
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
IRENA KOSSOWSKA
Warszawa
GOYA CZY GROTTGER. DWA CYKLE O WOJNIE
Geniusz Francisco Goi fascynował krytyków i artystów, inspirował twór-
ców o rozmaitych dążeniach i postawach artystycznych, przynależnych do
rozmaitych kierunków i nurtów, impresjonistów równie mocno, jak symbolis-
tów i ekspresjonistów1. W polskich kręgach artystycznych przełomu XIX
i XX wieku sztuka Goi szczególnie intensywnie oddziałała na wyobraźnię
Stanisława Przybyszewskiego, który odnajdywał w dziełach artysty egzempli-
fikację swych ekspresjonistycznych teorii; Przybyszewski dostrzegał w oeuvre
Goi głównie wątki okultystyczne, aspekty czarnej magii i satanizmu. Jako
redaktor naczelny krakowskiego „Życia” reprodukował na łamach pisma ryci-
1 O zainteresowaniu twórczością Goi w europejskich środowiskach artystycznych, począ-
wszy od drugiej połowy XIX w., pisali: A. Ph. McM a h o n, Goya, the First Modern, „The
Arts”, 1926, nr 14, s. 3; J. A d h e m a r, Essai sur les debuts de 1’influence de Goya en
France au XIXe siecle, [w:] Catalogue de Vexposition Goya a la Bibliotheque Nationale de
Paris, Paris 1935, s. 1-7; R. H u y g h e, Peintures de Goya de collections de France, Paris
1938; E. H. G o m b r i c h, Imagery and Art in the Romantic Period, „Burlington Magazi-
ne”, 1949, nr 91, s. 153-158; X. de S a 1 a s Bosch, Miscelanea goyesca. Goya y los
Vernet, „Archivo Espańol de Arte”, 1950, s. 337-346; tenże, El segudo texto de Matheron,
„Archivo Espańol de Arte”, 1963, s. 297-305; H. Hofstatter, Symbolismus und die
Kunst der Jahrhundertwende, Koln 1965 (polskie tłum. S. Błaut, Symbolizm, Warszawa 1972,
s. 100, 110, 114-115, 116, 143, 179, 206, 235, 276, 286, 302); tenże, Idealismus und
Symbolismus, Vien 1972; J. G a 1 1 e g o, Goya en el arte moderno, „Goya” 1970/1971,
s. 252-261; I. Hempel Lipschutz, Spanish Painting and the French Romantics,
Cambridge-Harvard 1972; Th. H e t z e r, Goya and the Crisis in Art around 1800, [w:]
Goya in Perspective, red. F. Licht, Englewood Cliffs, NJ 1973, s. 92-113; N. G 1 e n d i n -
n i n g, Goya and his Critics, New Haven-London 1977; tenże, Variations on a Theme
by Goya „Majas on a Balcony”, „Apollo”, January 1976, s. 40-47; F. L i c h t, Goya: The
Origins of Modern Temper in Art, New York 1979; J. Białostocki, The Firing Squad.
Paul Revere to Goya: Formation of a New Pictorial Theme in America, Russia and Spain, [w:]
Art the Ape of Nature. Essays in Honour of H. W. Janson, New York 1981, s. 549-558.
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
IRENA KOSSOWSKA
Warszawa
GOYA CZY GROTTGER. DWA CYKLE O WOJNIE
Geniusz Francisco Goi fascynował krytyków i artystów, inspirował twór-
ców o rozmaitych dążeniach i postawach artystycznych, przynależnych do
rozmaitych kierunków i nurtów, impresjonistów równie mocno, jak symbolis-
tów i ekspresjonistów1. W polskich kręgach artystycznych przełomu XIX
i XX wieku sztuka Goi szczególnie intensywnie oddziałała na wyobraźnię
Stanisława Przybyszewskiego, który odnajdywał w dziełach artysty egzempli-
fikację swych ekspresjonistycznych teorii; Przybyszewski dostrzegał w oeuvre
Goi głównie wątki okultystyczne, aspekty czarnej magii i satanizmu. Jako
redaktor naczelny krakowskiego „Życia” reprodukował na łamach pisma ryci-
1 O zainteresowaniu twórczością Goi w europejskich środowiskach artystycznych, począ-
wszy od drugiej połowy XIX w., pisali: A. Ph. McM a h o n, Goya, the First Modern, „The
Arts”, 1926, nr 14, s. 3; J. A d h e m a r, Essai sur les debuts de 1’influence de Goya en
France au XIXe siecle, [w:] Catalogue de Vexposition Goya a la Bibliotheque Nationale de
Paris, Paris 1935, s. 1-7; R. H u y g h e, Peintures de Goya de collections de France, Paris
1938; E. H. G o m b r i c h, Imagery and Art in the Romantic Period, „Burlington Magazi-
ne”, 1949, nr 91, s. 153-158; X. de S a 1 a s Bosch, Miscelanea goyesca. Goya y los
Vernet, „Archivo Espańol de Arte”, 1950, s. 337-346; tenże, El segudo texto de Matheron,
„Archivo Espańol de Arte”, 1963, s. 297-305; H. Hofstatter, Symbolismus und die
Kunst der Jahrhundertwende, Koln 1965 (polskie tłum. S. Błaut, Symbolizm, Warszawa 1972,
s. 100, 110, 114-115, 116, 143, 179, 206, 235, 276, 286, 302); tenże, Idealismus und
Symbolismus, Vien 1972; J. G a 1 1 e g o, Goya en el arte moderno, „Goya” 1970/1971,
s. 252-261; I. Hempel Lipschutz, Spanish Painting and the French Romantics,
Cambridge-Harvard 1972; Th. H e t z e r, Goya and the Crisis in Art around 1800, [w:]
Goya in Perspective, red. F. Licht, Englewood Cliffs, NJ 1973, s. 92-113; N. G 1 e n d i n -
n i n g, Goya and his Critics, New Haven-London 1977; tenże, Variations on a Theme
by Goya „Majas on a Balcony”, „Apollo”, January 1976, s. 40-47; F. L i c h t, Goya: The
Origins of Modern Temper in Art, New York 1979; J. Białostocki, The Firing Squad.
Paul Revere to Goya: Formation of a New Pictorial Theme in America, Russia and Spain, [w:]
Art the Ape of Nature. Essays in Honour of H. W. Janson, New York 1981, s. 549-558.