DOI Artikel:
Majewski, Piotr: Narodziny koncepcji dzieła metaforycznego w powojennej sztuce polskiej: lata 1945 - 1949
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27558#0205
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
PIOTR MAJEWSKI
Lublin
NARODZINY KONCEPCJI DZIEŁA METAFORYCZNEGO
W POWOJENNEJ SZTUCE POLSKIEJ
LATA 1945-1949
Problem metafory plastycznej towarzyszył twórczości nowoczesnych artys-
tów polskich od drugiej połowy lat czterdziestych. Gdy sięgniemy jednak do
źródeł, tj. krytycznych i teoretycznych komentarzy idących w ślad za aktual-
nymi wówczas wydarzeniami artystycznymi, można zauważyć, że nazwy:
„metafora plastyczna” bądź „metafora malarska” pojawiały się tam sporadycz-
nie, występując jednak w obrębie ważnej w ówczesnym życiu artystycznym
dyskusji wokół celów i zadań sztuki w powojennej Polsce.
W języku krytyki artystycznej określenia te padały zwykle w odniesieniu
do malarstwa artystów z krakowskiej Grupy Młodych Plastyków. Powstała
ona w 1945 roku i należeli do niej młodzi i dopiero debiutujący artyści (sku-
pieni jeszcze w czasie okupacji wokół eksperymentalnego teatru Cricot Tade-
usza Kantora) oraz niektórzy malarze z przedwojennej Grupy Krakowskiej,
m.in.: Maria Jarema i Jonasz Stern.
Wspólną cechą ich poszukiwań artystycznych było oparcie się na wzorcach
międzywojennej sztuki awangardowej oraz opozycyjna postawa artystyczna
wobec malarstwa postimpresjonistycznego, które w latach powojennych do-
minowało w krakowskiej Akademii oraz na pierwszych po wojnie wystawach
malarstwa1. To, co dla zwolenników tej oficjalnej formuły, tzw. realistów,
było w sztuce nowoczesnych niezrozumiałe i uderzające w kanon tradycyjnej
sztuki, proawangardowi malarze i krytycy zamieniali w koncepcję twórczości
ekspresjonistycznej, silnie naładowanej treściami emocjonalnymi, poszukującej
1 B. S t o k ł o s a, Grupa Młodych Plastyków (zwana także Grupą Nowoczesnych),
[w:] Polskie tycie artystyczne w latach 1945-60, red. A. Wojciechowski, Wrocław-Kraków
1992, s. 9.
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
PIOTR MAJEWSKI
Lublin
NARODZINY KONCEPCJI DZIEŁA METAFORYCZNEGO
W POWOJENNEJ SZTUCE POLSKIEJ
LATA 1945-1949
Problem metafory plastycznej towarzyszył twórczości nowoczesnych artys-
tów polskich od drugiej połowy lat czterdziestych. Gdy sięgniemy jednak do
źródeł, tj. krytycznych i teoretycznych komentarzy idących w ślad za aktual-
nymi wówczas wydarzeniami artystycznymi, można zauważyć, że nazwy:
„metafora plastyczna” bądź „metafora malarska” pojawiały się tam sporadycz-
nie, występując jednak w obrębie ważnej w ówczesnym życiu artystycznym
dyskusji wokół celów i zadań sztuki w powojennej Polsce.
W języku krytyki artystycznej określenia te padały zwykle w odniesieniu
do malarstwa artystów z krakowskiej Grupy Młodych Plastyków. Powstała
ona w 1945 roku i należeli do niej młodzi i dopiero debiutujący artyści (sku-
pieni jeszcze w czasie okupacji wokół eksperymentalnego teatru Cricot Tade-
usza Kantora) oraz niektórzy malarze z przedwojennej Grupy Krakowskiej,
m.in.: Maria Jarema i Jonasz Stern.
Wspólną cechą ich poszukiwań artystycznych było oparcie się na wzorcach
międzywojennej sztuki awangardowej oraz opozycyjna postawa artystyczna
wobec malarstwa postimpresjonistycznego, które w latach powojennych do-
minowało w krakowskiej Akademii oraz na pierwszych po wojnie wystawach
malarstwa1. To, co dla zwolenników tej oficjalnej formuły, tzw. realistów,
było w sztuce nowoczesnych niezrozumiałe i uderzające w kanon tradycyjnej
sztuki, proawangardowi malarze i krytycy zamieniali w koncepcję twórczości
ekspresjonistycznej, silnie naładowanej treściami emocjonalnymi, poszukującej
1 B. S t o k ł o s a, Grupa Młodych Plastyków (zwana także Grupą Nowoczesnych),
[w:] Polskie tycie artystyczne w latach 1945-60, red. A. Wojciechowski, Wrocław-Kraków
1992, s. 9.