DOI Artikel:
Pietrzak, Agata: Poglądy estetyczne Jana Kleczyńskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27558#0153
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
AGATA PIETRZAK
Warszawa
POGLĄDY ESTETYCZNE JANA KLECZYŃSKIEGO*
„Nie jest to traktat naukowy o sztuce, lecz spowiedź, wyznanie wiary,
program artystyczny, coś jakby nowe wydanie Norwidowego Promethidiona.
Nie przekonywa ona argumentacją, ale ponosi swoim polotem, entuzjazmem,
wielką świętą wiarą w dziejowe posłannictwo sztuki polskiej” - taką recenzję
wystawił jednej z prac Jana Kleczyńskiego Mieczysław Wallis* 1. Słowa te
* Artykuł jest fragmentem pracy magisterskiej, napisanej w 1993 roku na Wydziale Koś-
cielnych Nauk Historycznych i Społecznych warszawskiej Akademii Teologii Katolickiej pod
kierunkiem prof, dr hab. Andrzeja K. Olszewskiego.
Jan Kleczyński (1875-1939) pisarz, publicysta, krytyk i teoretyk sztuki. Syn kompozytora
i muzykologa Jana Kleczyńskiego oraz śpiewaczki Kazimiery z Dowgiallów. Po ukończeniu
gimnazjum uczęszczał do Szkoły Rysunkowej Wojciecha Gersona w Warszawie. Już w 1896
roku publikował pierwsze recenzje teatralne, literackie i muzyczne. W 1897 roku rozpoczął
studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Zetknął się wówczas ze Stanisławem
Przybyszewskim i skupionymi wokół niego literatami i artystami (m.in. Kazimierzem Rakow-
skim, Włodzimierzem Perzyńskim, Adamem Grzymałą-Siedleckim, Adolfem Nowaczyńskim,
Stanisławem Sierosławskim, Adamem Ładą Cybulskim). Atmosfera krakowskiej bohemy pozo-
stawiła pewien nalot „cyganerii”, widoczny w upodobaniach i stylu bycia krytyka, a młodopol-
ska ideologia odcisnęła trwałe piętno na jego poglądach. W tym właśnie okresie Kleczyński
zadebiutował jako pisarz. W 1899 roku na łamach krakowskiego „Życia” ukazały się nowele:
Widziadło i Słońce i Zosia. Około 1901 roku krytyk powrócił do Warszawy. W roku 1904
ożenił się z aktorką, Anielą Zawadzką. Rozpoczął wówczas studia w Szkole Sztuk Pięknych,
których prawdopodobnie nie ukończył. W ciągu wieloletniej działalności Kleczyński współpra-
cował z wieloma czasopismami. Na stałe był związany z „Tygodnikiem Illustrowanym”, „Ku-
rierem Codziennym”, „Sfinksem”, krakowską „Krytyką”, „Kurierem Warszawskim” i „Polską
Zbrojną”. Oprócz recenzji z wystaw, krytyk teatralnych i muzycznych uprawiał także publicys-
tykę. Był korespondentem prasowym w Niemczech. W 1911 roku opublikował zbiór opowiadań
Ziemia snu. Tworzył liczne szkice sylwetek artystów, m.in. Michała Borucińskiego i Leopol-
da Gottlieba. Ukoronowaniem jego dorobku było wydanie w 1931 roku pracy Idea i forma.
Rzecz o dążeniach sztuki polskiej zawierającej podsumowanie działalności krytyka i najobszer-
niejszy wykład poglądów z zakresu teorii sztuki. Kleczyński zmarł w czasie bombardowania
Warszawy we wrześniu 1939 roku.
1 Rzecz o dążeniach sztuki polskiej, „Wiadomości Literackie”, 1932, nr 44, s. 4.
Tom XLVI, zeszyt 4 - 1998
AGATA PIETRZAK
Warszawa
POGLĄDY ESTETYCZNE JANA KLECZYŃSKIEGO*
„Nie jest to traktat naukowy o sztuce, lecz spowiedź, wyznanie wiary,
program artystyczny, coś jakby nowe wydanie Norwidowego Promethidiona.
Nie przekonywa ona argumentacją, ale ponosi swoim polotem, entuzjazmem,
wielką świętą wiarą w dziejowe posłannictwo sztuki polskiej” - taką recenzję
wystawił jednej z prac Jana Kleczyńskiego Mieczysław Wallis* 1. Słowa te
* Artykuł jest fragmentem pracy magisterskiej, napisanej w 1993 roku na Wydziale Koś-
cielnych Nauk Historycznych i Społecznych warszawskiej Akademii Teologii Katolickiej pod
kierunkiem prof, dr hab. Andrzeja K. Olszewskiego.
Jan Kleczyński (1875-1939) pisarz, publicysta, krytyk i teoretyk sztuki. Syn kompozytora
i muzykologa Jana Kleczyńskiego oraz śpiewaczki Kazimiery z Dowgiallów. Po ukończeniu
gimnazjum uczęszczał do Szkoły Rysunkowej Wojciecha Gersona w Warszawie. Już w 1896
roku publikował pierwsze recenzje teatralne, literackie i muzyczne. W 1897 roku rozpoczął
studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Zetknął się wówczas ze Stanisławem
Przybyszewskim i skupionymi wokół niego literatami i artystami (m.in. Kazimierzem Rakow-
skim, Włodzimierzem Perzyńskim, Adamem Grzymałą-Siedleckim, Adolfem Nowaczyńskim,
Stanisławem Sierosławskim, Adamem Ładą Cybulskim). Atmosfera krakowskiej bohemy pozo-
stawiła pewien nalot „cyganerii”, widoczny w upodobaniach i stylu bycia krytyka, a młodopol-
ska ideologia odcisnęła trwałe piętno na jego poglądach. W tym właśnie okresie Kleczyński
zadebiutował jako pisarz. W 1899 roku na łamach krakowskiego „Życia” ukazały się nowele:
Widziadło i Słońce i Zosia. Około 1901 roku krytyk powrócił do Warszawy. W roku 1904
ożenił się z aktorką, Anielą Zawadzką. Rozpoczął wówczas studia w Szkole Sztuk Pięknych,
których prawdopodobnie nie ukończył. W ciągu wieloletniej działalności Kleczyński współpra-
cował z wieloma czasopismami. Na stałe był związany z „Tygodnikiem Illustrowanym”, „Ku-
rierem Codziennym”, „Sfinksem”, krakowską „Krytyką”, „Kurierem Warszawskim” i „Polską
Zbrojną”. Oprócz recenzji z wystaw, krytyk teatralnych i muzycznych uprawiał także publicys-
tykę. Był korespondentem prasowym w Niemczech. W 1911 roku opublikował zbiór opowiadań
Ziemia snu. Tworzył liczne szkice sylwetek artystów, m.in. Michała Borucińskiego i Leopol-
da Gottlieba. Ukoronowaniem jego dorobku było wydanie w 1931 roku pracy Idea i forma.
Rzecz o dążeniach sztuki polskiej zawierającej podsumowanie działalności krytyka i najobszer-
niejszy wykład poglądów z zakresu teorii sztuki. Kleczyński zmarł w czasie bombardowania
Warszawy we wrześniu 1939 roku.
1 Rzecz o dążeniach sztuki polskiej, „Wiadomości Literackie”, 1932, nr 44, s. 4.