DOI Artikel:
Mazurczak, Urszula M.: Pomiędzy a szkicem: refleksje o sposobach nauki malarstwa w średniowieczu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27562#0026
24
URSZULA MAŁGORZATA MAZURCZAK
narodowa sesja zorganizowana w roku 1983 w Rennes pt. Artistes, artisans
et production artistique au Moyen Age stanowiąca przegląd wiodących kie-
runków badawczych na temat warsztatów i uczenia się artystów w tym rów-
nież malarzy1. Brakowało jednak szerszego kontekstu tego, co możemy
określić jako nabywanie wiedzy przez malarza średniowiecznego, którą
badacze początku naszego stulecia określili jako Geistesgeschichte. Słowo to
dla Wilhelma Dilteya było kluczem do stworzenia podstawy całej filozofii
kultury i obejmowało również problem edukacji2. Z jego doświadczeń
korzystał Werner Jaeger w swoim systemie paidei jako procesie wychowania
społeczeństwa w okresie antyku, niezbędnym w rozumieniu sztuki, zwłaszcza
rzeźby greckiej3. Problem ten podjęło wielu innych badaczy zajmujących się
zagadnieniami edukacji i kształcenia, np. G. Miiller, gdy budował swoją
monografię o Scuola giocossa Frederica da Montefeltre pod Mantuą. Mimo
surowej krytyki Geistesgeschichte jako metody badań nad sztuką, niektóre
jej elementy okazują się być pomocne w wyjaśnianiu tych zjawisk sztuki, dla
których brak jest źródeł pisanych, bądź są one szczątkowe, zaś ich złożona
morfologia wymyka się jednoznacznym definicjom. Do takich należy problem
edukacji czy nauczania artystycznego w średniowieczu, który można roz-
wikłać śledząc rodzaj przekazywanej wiedzy, jak też i sposób organizowania
tegoż przekazu.
O artyście malarzu w średniowieczu jako uczącym się i nabywającym
doświadczenie artystyczne wiemy przede wszystkim z jego dzieł. Jednak
ożywione w ostatnim dziesięcioleciu badania mediewistów przyczyniły się do
rozwikłania tajemnicy o samym artyście. W toku sympozjum naukowego Der
Kiinstler iiber sich4, zorganizowanego w 1989 r. w Rzymie przez Bibliotekę
Herzjana, dotyczącego wielu różnych epok, pojawił się również problem
artysty w średniowieczu. Peter Cornélius Claussen co prawda określił swoje
badania w tym zakresie jako antypody, to jednak wskazał na konkretne świa-
1 Artistes, artisans et production artistique au Moyen Âge: Colloque international: Centre
National de la Recherche Scientifique Université de Rennes II - Maute - Bretagne 2-6-mai
1983 Xavier Barrai, Paris 1986.
' W. D i 1 t h e y, Gesammelte Schriften, t. I, Einleitung in die Geisteswissenschaften.
Versuch einer Grundlegung für das Studium der Gesellschaft und der Geschichte, Berlin
1922; R. W i c k e, Diltheys Konstruktion der geisteswissenschaftlichen Pdclagogik, Frankfurt
ain Main 1975.
■’ W. J a e g e r, Paideia. Die Formung der griechischen Menschen, Berlin 1932, przekł.
pol. Paideia, t. 1 -11, tłum. M. Plezia, Warszawa 1962.
4 Der Kiinstler iiber sich in seinem Werk. Internationales Symposium der Bibliotheca
Hertziana Rom 1989, red. M. Winner, Rzym 1980, Acta Humaniora.
URSZULA MAŁGORZATA MAZURCZAK
narodowa sesja zorganizowana w roku 1983 w Rennes pt. Artistes, artisans
et production artistique au Moyen Age stanowiąca przegląd wiodących kie-
runków badawczych na temat warsztatów i uczenia się artystów w tym rów-
nież malarzy1. Brakowało jednak szerszego kontekstu tego, co możemy
określić jako nabywanie wiedzy przez malarza średniowiecznego, którą
badacze początku naszego stulecia określili jako Geistesgeschichte. Słowo to
dla Wilhelma Dilteya było kluczem do stworzenia podstawy całej filozofii
kultury i obejmowało również problem edukacji2. Z jego doświadczeń
korzystał Werner Jaeger w swoim systemie paidei jako procesie wychowania
społeczeństwa w okresie antyku, niezbędnym w rozumieniu sztuki, zwłaszcza
rzeźby greckiej3. Problem ten podjęło wielu innych badaczy zajmujących się
zagadnieniami edukacji i kształcenia, np. G. Miiller, gdy budował swoją
monografię o Scuola giocossa Frederica da Montefeltre pod Mantuą. Mimo
surowej krytyki Geistesgeschichte jako metody badań nad sztuką, niektóre
jej elementy okazują się być pomocne w wyjaśnianiu tych zjawisk sztuki, dla
których brak jest źródeł pisanych, bądź są one szczątkowe, zaś ich złożona
morfologia wymyka się jednoznacznym definicjom. Do takich należy problem
edukacji czy nauczania artystycznego w średniowieczu, który można roz-
wikłać śledząc rodzaj przekazywanej wiedzy, jak też i sposób organizowania
tegoż przekazu.
O artyście malarzu w średniowieczu jako uczącym się i nabywającym
doświadczenie artystyczne wiemy przede wszystkim z jego dzieł. Jednak
ożywione w ostatnim dziesięcioleciu badania mediewistów przyczyniły się do
rozwikłania tajemnicy o samym artyście. W toku sympozjum naukowego Der
Kiinstler iiber sich4, zorganizowanego w 1989 r. w Rzymie przez Bibliotekę
Herzjana, dotyczącego wielu różnych epok, pojawił się również problem
artysty w średniowieczu. Peter Cornélius Claussen co prawda określił swoje
badania w tym zakresie jako antypody, to jednak wskazał na konkretne świa-
1 Artistes, artisans et production artistique au Moyen Âge: Colloque international: Centre
National de la Recherche Scientifique Université de Rennes II - Maute - Bretagne 2-6-mai
1983 Xavier Barrai, Paris 1986.
' W. D i 1 t h e y, Gesammelte Schriften, t. I, Einleitung in die Geisteswissenschaften.
Versuch einer Grundlegung für das Studium der Gesellschaft und der Geschichte, Berlin
1922; R. W i c k e, Diltheys Konstruktion der geisteswissenschaftlichen Pdclagogik, Frankfurt
ain Main 1975.
■’ W. J a e g e r, Paideia. Die Formung der griechischen Menschen, Berlin 1932, przekł.
pol. Paideia, t. 1 -11, tłum. M. Plezia, Warszawa 1962.
4 Der Kiinstler iiber sich in seinem Werk. Internationales Symposium der Bibliotheca
Hertziana Rom 1989, red. M. Winner, Rzym 1980, Acta Humaniora.