DOI Artikel:
Kitowska-Łysiak, Małgorzata: Antoni Kamieński - ilustrator "ukochanej książki pokolenia"
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27562#0157
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLVII, zeszyt 4 - 1999
MAŁGORZATA KITOWSKA-ŁYSIAK
Lublin
ANTONI KAMIEŃSKI -
ILUSTRATOR „UKOCHANEJ KSIĄŻKI POKOLENIA”
W końcu XIX w. za „książkę pokolenia” popowstaniowego, to jest - jak
byśmy dzisiaj powiedzieli - „kultową” lekturę nie tylko sybiraków i ich
rodzin, ale znacznej części patriotycznie i niepodległościowo nastawionych
Polaków, czytelnicy uznali Szkice Adama Szymańskiego1. Opowiadania te
zaczęły ukazywać się w roku 1885, kiedy groza Sybiru i martyrologiczny
wymiar cierpień polskich zesłańców nabrały w kraju wyjątkowego natężenia.
Literatura oczywiście niejednokrotnie dotykała już wcześniej tematyki zesłań-
czej2, ale pozycja Szkiców okazała się szczególna. Odrzucał w nich pisarz
1 Określenia tego użył Adam Grzymała-Siedlecki w Słowie wstępnym do edycji Szkiców
z 1921 r. (Gebethner i Wolff; tutaj cytuję za wyd. 2, zbiorowym, z 1927 r., zawierającym
opowiadania: Srul z Lubartowa, Pan Jędrzej Krawczykowski, Maciej Mazur, Stefan Kowalski,
Przewoźnik, Hanusia, Dwie modlitwy, Pan Antoni, Uroczysta Wigilia, Łzy), s. III. W podobnym
duchu analizuje prozę Adama Szymańskiego Bohdan Burdziej w pracy Inny świat ludzkiej
nadziei („Szkice” Adama Szymańskiego na tle literatury zsylkowej, Toruń 1991). Popularności
Szkiców przeczą jednak nieco niektóre wyniki badań nad czytelnictwem przełomu wieków; zob.
np.: J. Kostecki, Dziewiętnastowieczne piśmiennictwo polskie w ocenie środowisk opi-
niotwórczych końca ubiegłego stulecia, w: Książka pokolenia. W kręgu lektur polskich doby
postyczniowej, red. E. Paczoska, J. Sztalchelska, Białystok 1994, s. 186-197; autor analizuje
wyniki plebiscytu przeprowadzonego w 1900 r. przez redakcję „Kuriera Warszawskiego”, która
rozesłała do kilkuset przedstawicieli świata nauki i kultury prośbę o wskazanie najwybitniej-
szych dzieł powstałych w XIX stuleciu (w czternastu dziedzinach); prozę Szymańskiego wska-
zała tylko jedna osoba, czemu trudno się dziwić, skoro na początku listy w konkurencji
Najwybitniejsi prozaicy polscy XIX wieku znalazł się Sienkiewicz, a za nim Prus, Kraszewski,
Orzeszkowa itp. tuzy. Pamiętać jednak trzeba, że tzw. przeciętni czytelnicy głosują przede
wszystkim kupując książki i tym samym powodując ich ewentualne wznowienia.
Na ten temat zob.: Z. Trojanowiczowa, J. Fiećko, Syberia, w: Słownik
literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1995, s. 901-909
Tom XLVII, zeszyt 4 - 1999
MAŁGORZATA KITOWSKA-ŁYSIAK
Lublin
ANTONI KAMIEŃSKI -
ILUSTRATOR „UKOCHANEJ KSIĄŻKI POKOLENIA”
W końcu XIX w. za „książkę pokolenia” popowstaniowego, to jest - jak
byśmy dzisiaj powiedzieli - „kultową” lekturę nie tylko sybiraków i ich
rodzin, ale znacznej części patriotycznie i niepodległościowo nastawionych
Polaków, czytelnicy uznali Szkice Adama Szymańskiego1. Opowiadania te
zaczęły ukazywać się w roku 1885, kiedy groza Sybiru i martyrologiczny
wymiar cierpień polskich zesłańców nabrały w kraju wyjątkowego natężenia.
Literatura oczywiście niejednokrotnie dotykała już wcześniej tematyki zesłań-
czej2, ale pozycja Szkiców okazała się szczególna. Odrzucał w nich pisarz
1 Określenia tego użył Adam Grzymała-Siedlecki w Słowie wstępnym do edycji Szkiców
z 1921 r. (Gebethner i Wolff; tutaj cytuję za wyd. 2, zbiorowym, z 1927 r., zawierającym
opowiadania: Srul z Lubartowa, Pan Jędrzej Krawczykowski, Maciej Mazur, Stefan Kowalski,
Przewoźnik, Hanusia, Dwie modlitwy, Pan Antoni, Uroczysta Wigilia, Łzy), s. III. W podobnym
duchu analizuje prozę Adama Szymańskiego Bohdan Burdziej w pracy Inny świat ludzkiej
nadziei („Szkice” Adama Szymańskiego na tle literatury zsylkowej, Toruń 1991). Popularności
Szkiców przeczą jednak nieco niektóre wyniki badań nad czytelnictwem przełomu wieków; zob.
np.: J. Kostecki, Dziewiętnastowieczne piśmiennictwo polskie w ocenie środowisk opi-
niotwórczych końca ubiegłego stulecia, w: Książka pokolenia. W kręgu lektur polskich doby
postyczniowej, red. E. Paczoska, J. Sztalchelska, Białystok 1994, s. 186-197; autor analizuje
wyniki plebiscytu przeprowadzonego w 1900 r. przez redakcję „Kuriera Warszawskiego”, która
rozesłała do kilkuset przedstawicieli świata nauki i kultury prośbę o wskazanie najwybitniej-
szych dzieł powstałych w XIX stuleciu (w czternastu dziedzinach); prozę Szymańskiego wska-
zała tylko jedna osoba, czemu trudno się dziwić, skoro na początku listy w konkurencji
Najwybitniejsi prozaicy polscy XIX wieku znalazł się Sienkiewicz, a za nim Prus, Kraszewski,
Orzeszkowa itp. tuzy. Pamiętać jednak trzeba, że tzw. przeciętni czytelnicy głosują przede
wszystkim kupując książki i tym samym powodując ich ewentualne wznowienia.
Na ten temat zob.: Z. Trojanowiczowa, J. Fiećko, Syberia, w: Słownik
literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 1995, s. 901-909