DOI Artikel:
Kudelska, Dorota: W Kazimierzu o miejscach rzeczywistych i wyobrażonych
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27562#0330
328
DOROTA KUDELSKA
charakterem owej siedziby a aurą Serenissimy, jako miejsca także w historii sztuki
wyjątkowego.
Andrzej Pieńkos zaproponował z kolei wyprawę na rzadko odwiedzaną wyspę
Guernesey, gdzie skazany na banicję Victor Hugo zamieszkał wraz z rodziną (i ko-
chanką, której zaprojektował tam osobną luksusową willę). Tamtejszy dom własny
artysty, Hauteville House, słynął na starym kontynencie z niezwykłości i przepychu.
W istocie jest to swoiste kuriozum wypełnione po brzegi dziwacznymi kompozycjami
plastycznymi poety, który przerabiał czasem nawet rzeczywiście zabytkowe przed-
mioty na osobliwe ozdoby (np. renesansowe meble pociął na wypełnienia płycin
wszechobecnych boazerii ściennych). Prosty na zewnątrz budynek zaskakuje inten-
sywną kolorystyką i światłocieniowym traktowaniem wnętrz, gdzie metafora literacka
dominuje nad funkcjonalnością, a nawet estetyką całości. Dom pojmowany jako
„figura mieszkańca”, tu romantycznego poety, zdumiewa przerysowaniem standardo-
wych cech mieszczańskiego wnętrza. Jedynym nie zatłoczonym miejscem jest praco-
wnia artysty umieszczona na najwyższej kondygnacji z rozległym widokiem na mo-
rze. Tylko to wnętrze łączy niezbyt gustowną manifestację bogactwa właściciela
siedziby z romantyczną tęsknotą za nieokiełznanym żywiołem, pięknem tworzącej
natury.
Miejscem szczególnym, kształtowanym przez liczną grupę osób, okazała się war-
szawska redakcja „Tygodnika Ilustrowanego” (1859-1939). Waldemar Okoń pokazał,
w jaki sposób możliwe było tak długie, przy wielokrotnych zmianach na stanowisku
redaktora naczelnego, utrzymanie w miarę jednolitego charakteru pisma. Zaznaczyć
także trzeba, że nie zmieniał się przy tym ambitny poziom intelektualny, literacki
i plastyczny tytułu popularnego we wszystkich zaborach.
Dwudziestowieczne osobliwości pojawiania się i przeistaczania kształtów miejsc
ważnych kulturowo, z pozoru tylko dających się określić precyzyjnie przez długość
i szerokość geograficzną, przywołały dwa wystąpienia: Arkadiusza Bagłajewskiego
(Gdańsk jako palimsest) i Czesława Robotyckiego (Gliwice miasto z pamięci). Obaj
autorzy zmierzyli się z niezwykle istotnym doświadczeniem pokoleniowym, utrwalo-
nym przez liczne i ważne teksty literackie - z problemem powojennego oswajania
tzw. ziem odzyskanych. Młode pokolenie przesiedleńców po latach rekonstruuje
drogę odtwarzania historii Pomorza i Śląska, która z trudem przedzierała się przez
oficjalną propagandę, wyzierała ku nim zza przedmiotów codziennego użytku i zama-
lowywanych, niezrozumiałych kształtów szwabachy, zostawionych przez poprzednich
mieszkańców. Całe lata nie mówiono o nich nic jako o konkretnych osobach, grupo-
wo zaś równo obdzielano ich nienawiścią i winą za wojenne tragedie. W obu tek-
stach, jak i niezwykle żywej dyskusji im towarzyszącej, pojawiła się także interesują-
ca perspektywa zdarzeń, widziana z pozycji wysiedlonych lub pozostałych mimo
wszystko na miejscu Niemców. W ten kontekst zmian w geografii kultury, spowodo-
wanych przez II wojnę światową, wpisują się losy biblioteki Aby Warburga - świa-
domie gromadzonego księgozbioru, który wpłynął na intelektualny rozwój wielu
badaczy sztuki. Historię tej kolekcji - jako zbioru woluminów, ale i miejsca o niepo-
wtarzalnym genius loci, mimo wielokrotnego przenoszenia po opanowaniu władzy
w Niemczech przez hitlerowców - przedstawił Jakub Szczuka.
Wspomniana druga grupa referatów, traktująca w większym stopniu o przestrzeni
miejsc wykreowanych przez artystów, niż o ich związkach z jakimś konkretnym
pejzażem czy miastem, także pozwoliła na dalekie wędrówki w czasie i przestrzeni
DOROTA KUDELSKA
charakterem owej siedziby a aurą Serenissimy, jako miejsca także w historii sztuki
wyjątkowego.
Andrzej Pieńkos zaproponował z kolei wyprawę na rzadko odwiedzaną wyspę
Guernesey, gdzie skazany na banicję Victor Hugo zamieszkał wraz z rodziną (i ko-
chanką, której zaprojektował tam osobną luksusową willę). Tamtejszy dom własny
artysty, Hauteville House, słynął na starym kontynencie z niezwykłości i przepychu.
W istocie jest to swoiste kuriozum wypełnione po brzegi dziwacznymi kompozycjami
plastycznymi poety, który przerabiał czasem nawet rzeczywiście zabytkowe przed-
mioty na osobliwe ozdoby (np. renesansowe meble pociął na wypełnienia płycin
wszechobecnych boazerii ściennych). Prosty na zewnątrz budynek zaskakuje inten-
sywną kolorystyką i światłocieniowym traktowaniem wnętrz, gdzie metafora literacka
dominuje nad funkcjonalnością, a nawet estetyką całości. Dom pojmowany jako
„figura mieszkańca”, tu romantycznego poety, zdumiewa przerysowaniem standardo-
wych cech mieszczańskiego wnętrza. Jedynym nie zatłoczonym miejscem jest praco-
wnia artysty umieszczona na najwyższej kondygnacji z rozległym widokiem na mo-
rze. Tylko to wnętrze łączy niezbyt gustowną manifestację bogactwa właściciela
siedziby z romantyczną tęsknotą za nieokiełznanym żywiołem, pięknem tworzącej
natury.
Miejscem szczególnym, kształtowanym przez liczną grupę osób, okazała się war-
szawska redakcja „Tygodnika Ilustrowanego” (1859-1939). Waldemar Okoń pokazał,
w jaki sposób możliwe było tak długie, przy wielokrotnych zmianach na stanowisku
redaktora naczelnego, utrzymanie w miarę jednolitego charakteru pisma. Zaznaczyć
także trzeba, że nie zmieniał się przy tym ambitny poziom intelektualny, literacki
i plastyczny tytułu popularnego we wszystkich zaborach.
Dwudziestowieczne osobliwości pojawiania się i przeistaczania kształtów miejsc
ważnych kulturowo, z pozoru tylko dających się określić precyzyjnie przez długość
i szerokość geograficzną, przywołały dwa wystąpienia: Arkadiusza Bagłajewskiego
(Gdańsk jako palimsest) i Czesława Robotyckiego (Gliwice miasto z pamięci). Obaj
autorzy zmierzyli się z niezwykle istotnym doświadczeniem pokoleniowym, utrwalo-
nym przez liczne i ważne teksty literackie - z problemem powojennego oswajania
tzw. ziem odzyskanych. Młode pokolenie przesiedleńców po latach rekonstruuje
drogę odtwarzania historii Pomorza i Śląska, która z trudem przedzierała się przez
oficjalną propagandę, wyzierała ku nim zza przedmiotów codziennego użytku i zama-
lowywanych, niezrozumiałych kształtów szwabachy, zostawionych przez poprzednich
mieszkańców. Całe lata nie mówiono o nich nic jako o konkretnych osobach, grupo-
wo zaś równo obdzielano ich nienawiścią i winą za wojenne tragedie. W obu tek-
stach, jak i niezwykle żywej dyskusji im towarzyszącej, pojawiła się także interesują-
ca perspektywa zdarzeń, widziana z pozycji wysiedlonych lub pozostałych mimo
wszystko na miejscu Niemców. W ten kontekst zmian w geografii kultury, spowodo-
wanych przez II wojnę światową, wpisują się losy biblioteki Aby Warburga - świa-
domie gromadzonego księgozbioru, który wpłynął na intelektualny rozwój wielu
badaczy sztuki. Historię tej kolekcji - jako zbioru woluminów, ale i miejsca o niepo-
wtarzalnym genius loci, mimo wielokrotnego przenoszenia po opanowaniu władzy
w Niemczech przez hitlerowców - przedstawił Jakub Szczuka.
Wspomniana druga grupa referatów, traktująca w większym stopniu o przestrzeni
miejsc wykreowanych przez artystów, niż o ich związkach z jakimś konkretnym
pejzażem czy miastem, także pozwoliła na dalekie wędrówki w czasie i przestrzeni