DOI Heft:
I: Z zagadnień teorii sztuki
DOI Artikel:Mossakowski, Stanisław: Pitagorejska teoria piękna i jej rola w teoriach artystycznych i naukowych doby humanizmu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14269#0041
PITAGOREJSKA TEORIA PIĘKNA
35
7. Creator Mundi, miniatura z francuskiej Bibie moralistę z w. XIII w zbiorach
Biblioteki Narodowej w Wiedniu
pojmowanie sztuki stało się w owych czasach zjawiskiem typowym, wystarczy wspomnieć jeszcze nazwiska
Piero delia Francesca i Leonarda da Vinci. O attelier Botticcllego jeden z "kronikarzy włoskich wyraził się
z przekąsem, że jest to „akademia strajkujących", gdyż artyści zamiast malować wiodą ciągle literackie
i naukowe dyskusje3,4. Artyści byli wreszcie ważnymi odbiorcami dzieł naukowych. Dla nich to i dla
amatorów pisał swe traktaty matematyk Luca Pacioli, sam w dziedzinie matematyki uczeń malarza Piero
delia Francesca. Zresztą, jak to niedawno zostało wykazane, dokonana w owej epoce niwelacja ogromnego
przedziału, jaki dawniej istniał między myślicielem i uczonym z jednej a praktykiem i artystą z drugiej
strony, miała wielkie konsekwencje także dla samej nauki. Wiele odkryć na polu nauk przyrodniczych
dokonano podówczas właśnie w pracowniach inżynierów, rzemieślników wykonujących instrumenty
i artystów35.
Pitagorejska teoria proporcji i harmonii była wspólnym mianownikiem nie tylko dla sztuk i nauk.
Już w momencie powstawania miała ona charakter uniwersalny w najszerszym, dosłownym znaczeniu
tego terminu. Dla pitagorejczyków bowiem, cały wszechświat był w oparciu ojej matematyczne zasady
harmonijnie zbudowany i dlatego oni właśnie nadali mu nazwę kosmos, czyli ład. ,,Tak zwani pitagorej-
czycy — powiada Arystoteles — którzy pierwsi zajęli się matematyką, posunęli ją naprzód, a wychowani
34 A. Chastel, Art et Humanisme à Florence au temps de Laurent le Magnifique, Paris 1959, s. 286.
Зл E. Panofsky, Artist, Scientist, Genius. Notes ou the ^Renaissance Dàmmerung", [w:] The Renaissance, New York 1962,
s. 123—177.
*
35
7. Creator Mundi, miniatura z francuskiej Bibie moralistę z w. XIII w zbiorach
Biblioteki Narodowej w Wiedniu
pojmowanie sztuki stało się w owych czasach zjawiskiem typowym, wystarczy wspomnieć jeszcze nazwiska
Piero delia Francesca i Leonarda da Vinci. O attelier Botticcllego jeden z "kronikarzy włoskich wyraził się
z przekąsem, że jest to „akademia strajkujących", gdyż artyści zamiast malować wiodą ciągle literackie
i naukowe dyskusje3,4. Artyści byli wreszcie ważnymi odbiorcami dzieł naukowych. Dla nich to i dla
amatorów pisał swe traktaty matematyk Luca Pacioli, sam w dziedzinie matematyki uczeń malarza Piero
delia Francesca. Zresztą, jak to niedawno zostało wykazane, dokonana w owej epoce niwelacja ogromnego
przedziału, jaki dawniej istniał między myślicielem i uczonym z jednej a praktykiem i artystą z drugiej
strony, miała wielkie konsekwencje także dla samej nauki. Wiele odkryć na polu nauk przyrodniczych
dokonano podówczas właśnie w pracowniach inżynierów, rzemieślników wykonujących instrumenty
i artystów35.
Pitagorejska teoria proporcji i harmonii była wspólnym mianownikiem nie tylko dla sztuk i nauk.
Już w momencie powstawania miała ona charakter uniwersalny w najszerszym, dosłownym znaczeniu
tego terminu. Dla pitagorejczyków bowiem, cały wszechświat był w oparciu ojej matematyczne zasady
harmonijnie zbudowany i dlatego oni właśnie nadali mu nazwę kosmos, czyli ład. ,,Tak zwani pitagorej-
czycy — powiada Arystoteles — którzy pierwsi zajęli się matematyką, posunęli ją naprzód, a wychowani
34 A. Chastel, Art et Humanisme à Florence au temps de Laurent le Magnifique, Paris 1959, s. 286.
Зл E. Panofsky, Artist, Scientist, Genius. Notes ou the ^Renaissance Dàmmerung", [w:] The Renaissance, New York 1962,
s. 123—177.
*