Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Rocznik Historii Sztuki — 10.1974

DOI Heft:
I: Z zagadnień teorii sztuki
DOI Artikel:
Stęszewski, Jan: Rzeczy, świadomość i nazwy w badaniach etnomuzykologicznych: (na przykładzie polskiego folkloru)
DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.14269#0055
Überblick
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
RZECZY, ŚWIADOMOŚĆ I NAZWY W ETNOMUZYKOLOGU

49

[melodie]
[świeckie] [religijne]
[bez funkcji] [obrzędowe]

Do dalszego określania nut służą na Pod-
halu liczne dodatkowe nazwy: odnazwiskowe,
odmiejscowościowe, wskazujące na dawność
nuty, od zwykłego do danej melodii incipitu
tekstu słownego (co zresztą na Podhalu akurat
nie jest regułą) i inne. W porównaniu z liczbą
nut, ocenianą dla muzyki podhalańskiej na ok.
150, bogactwo nazw pozwala Góralowi okreś-
lić niemal bez wyjątku, o jaką nutę mu chodzi.
To wyjątkowe bogactwo nazewnicze Podha-
lan, ściśle związane z ich kulturą muzyczną,
jest przypuszczalnie konsekwencją nieograni-
czonej niemal wymienności tekstów słownych
do melodii w stopniu nie spotykanym w innych
częściach Polski.

Rozważane przykłady : swoistego określa-
nia zasięgu pojęcia 'muzyka', swoistego gru-
powania własnej kultury muzycznej oraz od-
powiadających im nazw, które można znaleźć
wśród mieszkańców polskich wsi, zdają się
poszerzać wiedzę etnomuzykologiczną o waż- kołysanki, rymowanki, gry, zabawy dzieci, lamentacje ----

ny wymiar. Wymiar ten — inaczej perspekty- 11. Sandomierskie, Świątniki

wa ludowa — pozwala badaczowi lepiej zro-
zumieć funkcjonowanie kultury muzycznej, jej aspekt celowości i sposób przyporządkowywania okreś-
lonych znaczeń określonym właściwościom muzycznym. W ten sposób etnomuzykolog, przy analizie
danej kultury, może uniknąć błędów, które wynikają ze stosowania nieadekwatnych pojęć, klasyfikacji itd.
Badania te należałoby kontynuować, poszerzając na inne zakresy muzycznej rzeczywistości wsi. Np. ubieg-
łoroczne, wycinkowe badania świadomości mieszkańców wsi okolic Sandomierza co "do poczucia odręb-
ności własnej kultury muzycznej i czynników warunkujących tę odmienność w porównaniu z kLilturą
muzyczną innych wsi i grup świadczą, że często zupełnie inne cechy są odczuwane jako dystynktywne
niżby to wynikało z dotychczasowych analiz morfologicznych folkloru muzycznego.
Z formalnego punktu widzenia przedsta-

do tańca

polne

we: ж

SOI we

dożynkowe

pieśni

kolędy

swiatówki

chmiel

[melodie]

wionę sposoby ludowego grupowania mate-
riału pieśniowego i muzycznego wraz z odpo-
wiadającymi im nazwami nie mają charak-
teru klasyfikacji czy systematyk. Wyróżnione
grupy z reguły nie są rozłączne, choć w sumie
często wyczerpujące w założonym zakresie
rzeczowym. Cecha rozłączności występuje tyl-
ko w niewielkiej liczbie szczegółowszych grup,
w odleglejszych podziałach materiału. Po
bliższym zbadaniu może się okazać, że gru-
powania te zbliżone są do typologii. Wskazy-
wać na to zdają się: równoczesne stosowanie
wielu, niejednorodnych kryteriów podziałów
i niechęć do tworzenia podziałów o bardzo
wielu stopniach. System nazw jest jednak
w niektórych regionach na tyle bogaty, że
pozwala na dookreślenie poszczególnych melo-
dii (np. na Podhalu), w ten sposób wypełnia-
jąc praktyczne zadania w porozumiewaniu
się członków społeczności muzycznej. 12. Sandomierskie, Krzcin

4 — Rocznik Historii Sztuki x

[polne] sp1wki weselne sobótkowe pieśni kolędy

oberki

mazurki

polki \ \ [krótkie]

. śwlatówki długie

chmiel ....
 
Annotationen