Rocznik Historii Sztuki (10.1974)

220

EWA SMULIKOWSKA

78. Gałązka kwiatowa późnogotycka, koniec XV lub 1. połowa XVI w.

i

nych z domem Wazów, medalion zaś, dość prostej w gruncie rzeczy roboty, mógł nawet wyjść spod ręki
samego monarchy, o którym tradycja przekazała wiadomość, iż osobiście lubił parać się złotnictwem
i wykonywał nawet własne konterfekty.

Pozostaje do omówienia jeszcze jeden zespół klejnotów, znajdujących się na sukience rubinowej. Są to
Anna Christi, ozdobione kolorowymi emaliami z przewagą niebieskich (il. 71—74, 76), siedem mieczyków
rubinowych (il. 77), dwa skrzydła anielskie oraz promienisty ażurowy owal z hierogramem IHS (il. 75).

Wydaje się rzeczą niewątpliwą, że wszystkie te klejnoty zostały odłączone od jednej z dwu zaginionych
koron, które w latach trzydziestych XVII w. ufundował jako wotum do obrazu Matki Boskiej król Włady-
sław IV Waza63, dokładniej mówiąc, z korony przeznaczonej dla wizerunku Marii. W 1887 r. na posiedze-
niu Komisji Historii Sztuki hr. Przeździccki przedłożył starą kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej,
malowaną na miedzi, i udowodnił, powołując się na źródła historyczne oraz ikonograficzne, iż namalo-
wane na tym obrazie korony stanowią wierne kopie zaginionych koron władysławowskich64. Rysunek
tej z nich, która zdobiła głowę Marii, jest publikowany w tomie czwartym sprawozdań z Posiedzeń Ko-
misji Historii Sztuki (il. 70). Odnaleźć na nim można powtórzone wiernie, wszystkie elementy Arma
Christi, jakie udało się odnaleźć spośród klejnotów sukienki rubinowej (w sumie 5 sztuk), ponadto 7 ru-
binowych mieczy odłączonych od zaginionej plakietki Piety stanowiącej punkt centralny kompozycji
korony, a także maleńki diadem, dwa skrzydła adorujących ją aniołów oraz rubinowy owal promienisty
z hierogramem IHS. Nie wykluczone, że jeszcze więcej fragmentów koron władysławowskich, jak rozety,
koronki czy inne ornamenty, przechowało się w sukience rubinowej, lecz w stanie tak rozdrobnionym,
że utrudniającym obecne ich zidentyfikowanie. Mogą tu się także znajdować, co jest wielce prawdo-
podobne, części korony z głowy Dzieciątka, dotąd nie rozpoznane. Przechowała się natomiast w skarbcu
(osobno) emaliowana plakietka z wyobrażeniem Veraikonu, pochodząca niewątpliwie z tej samej korony,
której widok przetrwał nie tylko na kopii zaprezentowanej przed 85 laty gronu krakowskich uczonych,
ale także na licznych kopiach obrazów Matki Boskiej Częstochowskiej, często także w bardzo ludowym
wydaniu, rozsianych po całym kraju (ił. 7—9). Przekaz ikonograficzny, dotyczący korony władysławow-
skiej, zachował się także w spr y mity wizowanej wersji na rysunku (il. 6) w jednym z rękopisów jasnogórskich

Szafraniec, Jasna Góra...,?,. 18.

Sprawozdania z Posiedzeń Komisji Historii Sztuki, t. 4 [1887], s. XIII—XV.